• polski
  • Mapa Murali 2019
  • Turystyka
  • Kulinaria
  • Kultura
  • Historia
  • Współpraca
    • Partnerzy Bloga
    • Wycieczki na Podlasie
    • Oferta dla właścicieli obiektów
  • Dokąd się wybierasz?
    • Białystok
    • Podlasie
    • Suwalszczyzna
    • Ziemia Łomżyńska
    • Białoruś i Litwa
  • Przewodnik turysty
  • Kontakt
  • Home
  • O autorce
  • Home
  • O autorce
Facebook Twitter Pinterest Linkedin Instagram
Bialystok Subiektywnie
Blog regionalno-turystyczny o Podlasiu i Podlaskiem
  • polski
  • Mapa Murali 2019
  • Turystyka
  • Kulinaria
  • Kultura
  • Historia
  • Współpraca
    • Partnerzy Bloga
    • Wycieczki na Podlasie
    • Oferta dla właścicieli obiektów
  • Dokąd się wybierasz?
    • Białystok
    • Podlasie
    • Suwalszczyzna
    • Ziemia Łomżyńska
    • Białoruś i Litwa
  • Przewodnik turysty
  • Kontakt
Strona główna » Białystok » Ludwik Zamenhof. Białostoczanin znany w całym świecie. Narodziny języka esperanto. Część 1
BiałystokHistoria

Ludwik Zamenhof. Białostoczanin znany w całym świecie. Narodziny języka esperanto. Część 1

Anna 15/12/2018 atrakcja turystyczna, Atrakcje Podlasia, Białystok, esperanto, jewish białystok, jewish trail, Ludwik Zamenhof, mniejszości podlaskie, Szlak Dziedzictwa Żydowskiego 2 komentarze

Ludwik Zamenhof. Fenomenalny lingwista 

15 grudnia, dokładnie 159 lat temu w Białymstoku przyszedł na świat Ludwik Zamenhof. To bezwzględnie najbardziej znany białostoczanin! Pomniki, place i ulice jego imienia znajdziecie w każdym dużym mieście na świecie. Warto wiedzieć, że dzieło życia Zamenhofa – język esperanto, powstało pod wpływem atmosfery i realiów Białegostoku drugiej połowy XIX wieku. Jak i dlaczego? Na czym polega lingwistyczny fenomen i trwanie języka esperanto? Odpowiedzi na te pytania nie są oczywiste. O życie Ludwika jak i o ideę esperanto warto pytać znawców. Tak też uczyniliśmy… i oto z niekłamaną dumą przedstawiamy nowego partnera bloga – Białostockie Towarzystwo Esperantystów.  Jako zaszczyt poczytujemy sobie możliwość udostępnienia eksperckich artykułów i loga BTE na Białystok Subiektywnie. Czytelników bloga zachęcamy do zgłębiania esperanto – idei która od dziesiątek lat porywa i łączy  idealistów, pacyfistów i otwartych ludzi z całego świata!

Ludwik Zamenhof esperanto
Numer 47. Akt urodzenia Ludwika Lejzora Zamenhofa.

15 grudnia (wg starego stylu 3 grudnia) 1859 roku w Białymstoku w domu przy ulicy Zielonej urodził się Ludwik (Lejzer) Zamenhof, syn Marka (Mordki) i Rozali (Liby) Sofer. W miejscu tym mieszkał do 1873 r. i tu spędził swe pierwsze lata życia. Już od najmłodszych lat przejawiał niezwykłe uzdolnienia lingwistyczne i podobno jako pięcioletni chłopiec mówił pięcioma językami. Różnorodność narodowościowo – kulturowa miasta Białegostoku oraz szczególne uzdolnienia Ludwika Zamenhofa, spowodowały, że już jako dziecko zapragnął stworzyć międzynarodowy język. Język, który byłby jednakowo obcy dla wszystkich ludzi, a przez to jednako dla nich neutralny, bo nie budzący negatywnych skojarzeń i odczuć. Dzięki temu umożliwiłby on porozumiewanie między ludźmi, a to z kolei doprowadziłoby do pokoju na świecie. (źródło: Archiwum Państwowe w Białymstoku)

W tym domu, przy ul. Zielonej urodził się Ludwik Zamenhof. fot: NAC.

Ludwik Zamenhof (1859-1917). Losy idealisty z Białegostoku

Białystok w drugiej połowie XIX wieku przeżywał niezwykle dynamiczny rozwój. Budowa linii kolejowej Warszawa – Petersburg, a co za tym idzie powstające fabryki Tryllingów, Beckera, Szapiro, Polaka, Nowika, były niczym Ziemia Obiecana dla wielu szukających pracy i awansu społecznego. Krzyżowały się tu ze sobą religie: katolicka i mojżeszowa, prawosławna, ewangelicka. Główny rynek zwany Bazarnym, nad którym górował ratusz niczym legendarna Wieża Babel, rozbrzmiewał wieloma językami. 

Z nadzieją na lepszą pracę i większe możliwości przeniósł się z Tykocina do Białegostoku Marek Zamenhof. Wkrótce tu poślubił Rozalię Sofer. Młodzi Zamenhofowie wynajęli mieszkanie przy ul. Zielonej 6, niedaleko Bazarnego Placu. Marek Zamenhof pracował jako nauczyciel. Początkowo uczył języków obcych w domu Zabłudowskich, później we własnej szkole Tora in Derech Erc, a do końca pobytu w Białymstoku pracował w Gimnazjum Realnym. 15 grudnia 1859 roku przyszedł na świat pierworodny syn Marka i Rozalii, Ludwik Łazarz. Słabowity i chorowity chłopak stal się oczkiem w głowie matki, która pokładała w nim wielkie nadzieje. Tymczasem mały Ludwik dorastał i podobnie jak jego koledzy z ulicy Zielonej uganiał się na Rynku. Stragany, gwar mieszających się ze sobą różnojęzycznych słów i przekleństw, musiały przyciągać Ludwika, jak również budzić jego lęk. W wieku 9 lat napisał swoje pierwsze dzieło. Była to sztuka p.t. „Wieża Babel”, której pierwowzorem stał się ratusz białostocki i otaczający go bazar.

Ile narodowości spotykało się w Białymstoku do wybuchu I Wojny Światowej? Żydzi, Polacy, Białorusini, Niemcy, Rosjanie, Cyganie, Tatarzy, Turcy, Macedończycy…
Rynek w Białymstoku czyli Plac Bazarny nad którym góruje ratusz – „Wieża Babel”.

Wkrótce Ludwik rozpoczął naukę w Gimnazjum Realnym. W 1873 roku rodzina Zamenhofów opuściła Białystok i przeniosła się do Warszawy, gdzie Marek rozpoczął pracę w Instytucie Weterynaryjnym i Gimnazjum Realnym. Z Białegostoku Ludwik wywiózł wspomnienia dzieciństwa i… ideę nowego międzynarodowego języka. W warszawskim gimnazjum znalazł grono przyjaciół, takich jak on zapaleńców nowej idei. Po ukończeniu gimnazjum Ludwik zgodnie z wolą ojca rozpoczął studia medyczne w Moskwie, nie zrezygnował jednak ze swojej życiowej pasji. Niestety Marek Zamenhof był przeciwny pracy syna nad nowym językiem, jedynie matka wspierała jego badania lingwistyczne. Po ukończeniu studiów, które z powodów ekonomicznych w latach 1881-1885 kontynuował na Uniwersytecie Warszawskim, w 1885 roku Ludwik Zamenhof rozpoczął swoją pierwszą praktykę w małej litewskiej miejscowości Wejseje, gdzie mieszkała jego siostra. Praktyka ta na szczęście nie trwała długo i dzięki znajomościom ojca mógł wrócić do Warszawy, gdzie otworzył specjalizację okulistyczną w Szpitalu Żydowskim przy rogu ulic Inflanckiej i Pokornej. Dalszym etapem specjalizacji był kilkumiesięczny pobyt w Wiedniu w klinice oftalmologicznej.

Ludwik Zamenhof
Ludwik Zamenhof. 1910

Ludwik Zamenhof. Życie rodzinne, kariera

Praktyka lekarska nie oderwała Ludwika od jego badań lingwistycznych i pracy nad językiem międzynarodowym. Ludwik powrócił do Warszawy i wtedy w jego życiu pojawiła się Klara Silbernik z Kowna, zafascynowana ideą międzynarodowego języka. 26 lipca (14 lipca wg. kalendarza obowiązującego w Rosji) 1887 roku w warszawskiej drukarni Ch. Keltera zakończono druk pierwszego podręcznika „Lingvo Internacia”. Był to rok niezwykle ważny dla Ludwika. Udało mu się bowiem wydać wymarzone dzieło oraz poślubić Klarę. Odtąd w Klarze i jej ojcu znalazł najgorętszych zwolenników swojej pracy nad międzynarodowym językiem. Młodzi państwo Zamenhofowie zamieszkali przy ul. Przejazd 9, a ich małe mieszkanie stało otworem dla wszystkich zapaleńców zarażonych ideą wspólnego języka. Stałymi bywalcami byli L. Belmont, K.Bein, A. Brzostowski, A.Zakrzewski i Antoni Grabowski, pierwszy tłumacz utworów literackich na język esperanto, późniejszy tłumacz „Pana Tadeusza”. Niestety, oprócz pracy nad językiem międzynarodowym Ludwik musiał zarobkować na utrzymanie rodziny. Był przecież okulistą. Skuszony dobrą pracą, która okazała się niestety wielką pomyłką, wyjechał w głąb Rosji do Chersonia. Tęsknił za żoną i synkiem. Wrócił do Warszawy, ale ponownie sytuacja finansowa zmusiła rodzinę Zamenhofów do wyjazdu, tym razem do Grodna. Z pomocą, jak zwykle, przyszedł ojciec Klary – bogaty kowieński kupiec Aleksander Silbernik. Ludwik wraz z rodziną mógł wrócić ostatecznie do Warszawy. Wynajął mieszkanie przy ul. Dzikiej 9, gdzie również otworzył prywatną praktykę.

Ludwik Zamenhof
Pierwszy komitet esperantystów. Warszawa rok 1900. U góry od lewej: Bein, Brzestowski, Belmont, siedzą: Grabowski, Zamenhof, Zakrzewski
Ludwik Zamenhof
Kongres w Boulogne-sur-Mer 1905

Sukces języka esperanto. Paryż wita Zamenhofa rozświetloną na jego cześć wieżą Eiffla…

Przez lata trudności finansowych i tułaczki Ludwik nie przerywał pracy nad językiem esperanto, a szczególnie teraz, kiedy jego życie ustabilizowało się, mógł poświęcić się bezgranicznie swojej życiowej pasji. Rok 1889 był niezwykle ważny dla upowszechniania lingvo internacia, zwanego esperantem, bowiem zaczyna wychodzić pierwsze czasopismo „La Esperantisto” w Norymberdze. Powstają także pierwsze kluby zwolenników języka. Wreszcie przyszedł sukces – w 1905 roku w Boulogne-sur-Mer we Francji odbył się I Światowy Kongres Esperanta. Paryż przywitał Dr. Esperanto rozświetloną na jego cześć wieżą Eiffla. Ludwik Zamenhof został również odznaczony Orderem Legii Honorowej. Kolejne światowe kongresy umacniały i rozpowszechniały język esperanto na całym świecie. W 1908 r. roku powstał Światowy Związek Esperantystów (Universala Esperanto-Asocio). Wydawało się, że idea esperanta połączyła ludzi z różnych krajów i kontynentów i że marzenie Ludwika Zamenhofa, które narodziło się pod białostockim ratuszem, nareszcie się ziściło. 28 czerwca 1914 roku padły strzały w Sarajewie. Europę ogarnęło szaleństwo wojny. Był to druzgocący cios dla schorowanego Ludwika Zamenhofa. 14 kwietnia 1917 roku Ludwik Zamenhof zmarł…

Powyższy tekst jest własnością Białostockiego Towarzystwa Esperantystów – za możliwość jego opublikowania serdecznie dziękujemy!

Wszystkie zdjęcia ilustrujące wpis pochodzą z domeny publicznej lub Narodowego Archiwum Cyfrowego

5 Międzynarodowy Kongres Esperantystów w Barcelonie 5-11 wrzesień 1909. Uczestnicy kongresu na wycieczce na wzgórzu Tibidabo – 9.09.1909
Ludwik Zamenhof
8 Międzynarodowy Kongres Esperantystów w Krakowie. Wycieczka nad Morskie Oko. 1912
Frankfurt n.Menem. 1907
Ludwik Zamenhof
Komitet językowy ruchu esperanto, 1907, Cambridge

Język esperanto

Ludwik Zamenhof umarł przedwcześnie, jego idea choć przytłumiona katastrofami obu wojen światowych – trwa. Esperanto miało swoje lepsze i gorsze chwile jednak nieprzerwanie łączy ludzi z całego świata. Około 2 tysiące osób mówi w esperanto jako swoim pierwszym języku ( tzn. że rodzice mówili do nich od urodzenia wyłącznie w esperanto!). Najpiękniejsze jest jednak to, że język się rozwija. Podwaliny obmyślone przez Zamenhofa pozwalają na tworzenie nowych słów. Esperanto ma tylko 16 reguł gramatycznych, bez żadnych wyjątków. Można się go nauczyć w 3 miesiące! „Krajowe związki esperantystów działają w 19 państwach afrykańskich i w 21 azjatyckich. W 622 szkołach 29 krajów i 42 uniwersytetach oficjalnie prowadzona jest nauka języka esperanto. W Wiedniu znajduje się biblioteka esperanto, jedna z największych, licząca ponad 35 tysięcy woluminów w 500 sztucznych językach, ale najwięcej w esperanto. W 1952 roku było już zarejestrowanych ponad 40 tysięcy książek w tym języku”. (cytat za: PolskaTimes). Fenomen esperanta doceniają językoznawcy i lingwiści a Ludwik Zamenhof był nawet nominowany do pokojowej Nagrody Nobla. Więcej o idei Ludwika Zamenhofa w część 2, która wkrótce pojawi się na blogu. Zapraszamy!

Ludwik Zamenhof w przestrzeni Białegostoku

  • W Białymstoku istnieje Cafe Esperanto – przy okazji recenzji pisaliśmy też o tym jak Białystok upamiętnia swojego wielkiego mieszkańca.
  • Murale związane z Esperanto znajdziecie na naszej mapie murali: TUTAJ.
  • Aby wczuć się w klimat XIX -wiecznego, żydowskiego Białegostoku, warto obejrzeć wystawę stałą w Centrum im. Ludwika Zamenhofa. Nowoczesna, interaktywna forma ekspozycji robi wrażenie! Więcej informacji znajdziecie w naszym tekście o muzeach Białegostoku TUTAJ.
  • Pomnik Ludwika Zamenhofa autorstwa Jana Kucza wzniesiono w Białymstoku w 1973 roku.
Ludwik Zamenhof
Ludwik Zamenhof w Barcelonie. 1909. Gwiazda – symbol esperanto
Poprzedni artykuł Murale w Białymstoku. Mapa interaktywna 2019 czyli 36 murali wartych zobaczenia
Następny Artykuł Magia Podlasia. Gdzie to właściwie jest? Część 1. Wyżary i Rezerwat Chomontowszczyzna

O Autorce

Anna

Anna jest przewodnikiem turystycznym PTTK i serdecznie zaprasza na Podlasie. Blog led by licensed tour guide. Leisure, Travel & Tourism in Podlasie.

Przeczytaj również

  • Spacer po Białymstoku śladami Ludwika Zamenhofa. Szlaki turystyczne część 1.

    20/12/2022
  • Na ratunek starym domom

    Na ratunek starym domom. Ostatnia szansa na zachowanie okruchów dawnego Białegostoku?

    25/11/2022
  • Wojszki

    Wojszki. Podlaska wieś zachwycająca zdobnictwem. Historia, galeria

    21/10/2022

2 komentarze

  1. Bogdan Odpowiedz
    16/12/2018 at 21:35

    Dziękuję za ciekawy artykuł i proszę pisać dalej. A w związku ze zbliżającymi się Świętami życzę wszystkiego
    najlepszego.

  2. Pingback: Atrakcje Białegostoku. Co warto zwiedzić w 2-3 godziny

Zostaw komentarz

Anuluj pisanie odpowiedzi

Szukaj

O mnie – Kontakt

Mam na imię Anna. Jestem przewodnikiem turystycznym i historykiem. Chciałabyś/chciałbyś przyjechać na Podlasie? Potrzebujesz planu działania i podpowiedzi, co robić w województwie podlaskim? Skontaktuj się ze mną telefonicznie: 0048 504 868 400 lub mailowo: ania@bialystoksubiektywnie.com

Najpopularniejsze posty

  • Źródełka słynące cudami na Podlasiu
    Źródełka słynące cudami czyli 10 niezwykłych miejsc. Część 1. Epidemie na Podlasiu
  • Getto w Białymstoku
    Getto. Część 1. Losy białostockich Żydów od września 1939 do „akcji lutowej”
  • Śledzik białostocki
    Śledzik białostocki. Co to znaczy śledzikować? Trzy klasyczne przepisy na śledzia po białostocku
  • Ziołowy Zakątek
    Ziołowy Zakątek w Korycinach. Bogactwo Podlasia w pigułce. Galeria Krzysztofa Kadziewicza
  • Monaster w Supraślu
    Monaster w Supraślu. Dzieje klasztoru oraz przewodnik po prawosławnym Supraślu. Część 1
  • Święte źródła na Podlasiu
    Święte źródła na Podlasiu i w podlaskim. Miejsca mocy. Część 2
  • mrowisko przepis
    Mrowisko. Przepis na litewskie ciasto szturmem zdobywające Podlasie. Kuchnia podlaska

Polub nas na Facebooku

Social Media

Kooperacja – media

Narodowy Portal Turystyczny

Weranda Weekend

Przedsiębiorcze Podlasie

Szlaki w Polsce

Polska Nieodkryta

Polskie Radio Białystok

Obcasy Podlasia

Rzeczpospolita

Serwis Turystyczny Radia Białystok

Kurier Poranny

Zielona Linia

Telewizja Białystok

Dwójka. Polskie Radio

Munchies – Vice.com

Na Temat

Polen Journal.de

PolskieRadio.pl

Gazeta Wyborcza

Najnowsze wpisy

  • Spacer po Białymstoku śladami Ludwika Zamenhofa. Szlaki turystyczne część 1.
  • Na ratunek starym domom
    Na ratunek starym domom. Ostatnia szansa na zachowanie okruchów dawnego Białegostoku?
  • Wojszki
    Wojszki. Podlaska wieś zachwycająca zdobnictwem. Historia, galeria
  • Zwiedzanie Supraśla
    Zwiedzanie Supraśla. Prawosławie w podlaskim miasteczku. Część 2
  • Zygmunt August na Podlasiu
    Zygmunt August na Podlasiu. Śladami ostatniego Jagiellona w 450-lecie jego śmierci

Tagi

agroturystyka architektura atrakcja turystyczna atrakcje dla dzieci Atrakcje Podlasia Atrakcje Suwalszczyzny autochtoniczna ludność Białorusini na Podlasiu Białystok Cerkiew drewniany Białystok filmowe Podlasie Gwara podlaska Historia jewish białystok jewish trail kościół katolicki na Podlasiu Kraina Otwartych Okiennic kuchnia lokalna kuchnia podlaska Magia Podlasia mniejszości podlaskie Nadbużańskie Podlasie Narew Pałac Branickich Podlasie podlaskie Prawosławie Puszcza Knyszyńska recenzja restauracja slow food Supraśl Suwalszczyzna synagoga Szlak Dziedzictwa Żydowskiego szlak murali szlak tatarski sztuka Tatarzy Tykocin województwo podlaskie zabytek Zwiedzanie Podlasia Żydzi

Newsletter

Archiwum

LINKI

Długoterminowa pogoda

Rękodzieło artystyczne z Podlasia

Pasieka Ulikowo/Blog o pszczołach

Facebook Twitter Pinterest Linkedin

Meta

  • Zaloguj się
  • Kanał wpisów
  • Kanał komentarzy
  • WordPress.org
© Copyright 2014. Theme by BloomPixel.
  • polski