• polski
  • Kontakt
  • Mapa Murali 2025
  • Turystyka
  • Kulinaria
  • Kultura
  • Historia
  • Współpraca
    • Partnerzy Bloga
    • Wycieczki na Podlasie
    • Oferta dla właścicieli obiektów
  • Dokąd się wybierasz?
    • Białystok
    • Podlasie
    • Suwalszczyzna
    • Ziemia Łomżyńska
    • Białoruś i Litwa
  • Przewodnik turysty
  • Home
  • O autorce
  • Home
  • O autorce
Facebook Twitter Pinterest Linkedin Instagram
Bialystok Subiektywnie
Blog regionalno-turystyczny o Podlasiu i Podlaskiem
  • polski
  • Kontakt
  • Mapa Murali 2025
  • Turystyka
  • Kulinaria
  • Kultura
  • Historia
  • Współpraca
    • Partnerzy Bloga
    • Wycieczki na Podlasie
    • Oferta dla właścicieli obiektów
  • Dokąd się wybierasz?
    • Białystok
    • Podlasie
    • Suwalszczyzna
    • Ziemia Łomżyńska
    • Białoruś i Litwa
  • Przewodnik turysty
Strona główna » Historia » Szlak Tatarski na Podlasiu. Amerykańscy Tatarzy w poszukiwaniu korzeni. Tatar’s heritage trip
HistoriaMoje WycieczkiPodlasieTurystyka

Szlak Tatarski na Podlasiu. Amerykańscy Tatarzy w poszukiwaniu korzeni. Tatar’s heritage trip

Anna 11/10/2018 Atrakcje Podlasia, Bohoniki, Centrum Kultury Muzułmańskiej, Kruszyniany, kuchnia lokalna, kuchnia podlaska, mniejszości podlaskie, szlak tatarski, Tatarzy 2 komentarze
Szlak Tatarski

Szlak Tatarski to kultowa trasa, którą chce zobaczyć każdy turysta przybywający na Podlasie. Podlaski Orient fascynuje i daje trudne do opisania poczucie łączności z chlubną przeszłością wielokulturowej Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Jako przewodnik nieustannie krążę między Sokółką, Bohonikami, Kruszynianami a Supraślem. Jednak ten rok był wyjątkowy. Miałam zaszczyt towarzyszyć i organizować pobyt niezwykłej grupy! We wrześniu przybyli do Europy potomkowie Tatarów, którzy opuścili ojczyznę w początkach XX wieku. To było niesamowite przeżycie – być świadkiem  wzruszeń, obserwować autentyczną wspólnotę, widzieć jak silne więzy łączą człowieka z odległą przeszłością… Dzięki uprzejmości Ryana L. Schuesslera – amerykańskiego dziennikarza, który towarzyszył grupie, mogę zaprezentować unikalną galerię dokumentującą „Tatar’s Heritage Trip” (w luźnym tłumaczeniu: podróż do tatarskich korzeni). W tym miejscu chcę serdecznie podziękować wszystkim uczestnikom wyprawy, Ryanowi oraz ludziom zaangażowanym w polską część podróży. O tym niepowtarzalnym doświadczeniu będziemy pamiętać bardzo długo…

Szlak Tatarski
Amerykańscy Tatarzy, powrót do źródeł – w Bohonikach. fot. Ryan Lee Schuessler

American Dream czyli historia emigracji tatarskiej w USA

Tatarzy udawali się do Ameryki w celu poprawy warunków życia. Nie tylko pomagali tam sobie wzajemnie, ale starali się wnieść istotny wkład w rozwój nowego miejsca zamieszkania, miasta i kraju, stając się częścią tamtejszego krajobrazu oraz przykładem samoorganizacji. Wykreowali również wspólną przestrzeń dla współwyznawców, zapewniając im posługę religijną i społeczną. Byli to „emigranci przeważnie z ziemi wileńskiej, grodzieńskiej, mińskiej i kowieńskiej, którzy znaleźli się w Ameryce przed wojną światową, wyparci z rodzinnych gniazd przez nędzę ekonomiczną i konieczność poszukiwania zarobków”. Stanowili znaczną liczbę, około 500 osób, w porównaniu do ogólnej ilości Tatarów pozostałych w Starym Świecie, którą szacowano na dziewięć tysięcy. Część z tych emigrantów tatarskich osiedliła się w Nowym Jorku” (Antoni Przemysław Kosowski, „Nowojorski Meczet Rzeczpospolitej. Historia gminy tatarskiej w Stanach Zjednoczonych”. Wrocław-Bydgoszcz 2011)

Tatarzy Litewscy – Lipkowie już w 1907 roku w północnej części Brooklynu, powołali do życia Towarzystwo Tatarów Litewskich. W kolejnych latach powstał statut, otwarto meczet, zakupiono parcelę na potrzeby cmentarza, organizowano lekcje religii. Organizacja zapewniała nie tylko posługi religijne ale także realne wsparcie dla współwyznawców. Meczet budził zainteresowanie prasy oraz … przyciągał innych muzułmanów, nie tylko Tatarów. Z biegiem lat członkowie społeczności zmieniali miejsca zamieszkania, wyjeżdżali i pomimo żywych związków (np. 70% małżeństw zawierano wewnątrz grupy) ilość osób należących do nowojorskiego meczetu zmniejszała się.  Dziś na liście członków jest około 200 osób. Utrzymywanie kontaktów z rodzinami z Europy było niemal niemożliwe w realiach powojennych. Jednak nie tylko żelazna kurtyna rozdzieliła Tatarów – już drugie pokolenie na emigracji nie posługiwało się językiem przodków – polskim, białoruskim, rosyjskim. Kontakt został zerwany na dziesiątki lat. Połączenie nastąpiło we wrześniu 2018 roku…

Szlak Tatarski
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
Szlak Tatarski
fot. Ryan Lee Schuessler

Podróż do źródeł – przygotowania i plany

Przygotowania do podróży trwały ponad rok. Bardzo skrupulatnie ustalaliśmy przebieg wizyty – między Nowym Jorkiem a Białymstokiem przefrunęły dziesiątki e-maili. Wreszcie pięknego, wrześniowego popołudnia nasi Tatarzy wylądowali w Warszawie. Ekipa z Warsaw Tourism Center zadbała o zapoznanie nowojorskich gości z historią Warszawy. Oczywiście obowiązkowym punktem była wizyta na zabytkowym cmentarzu tatarskim na Woli.

Warszawa. fot. Ryan Lee Schuessler
Szlak Tatarski
Warszawa. fot. Ryan Lee Schuessler
Szlak Tatarski
Białystok. fot. Ryan Lee Schuessler

Szlak Tatarski na Podlasiu

Po dwóch dniach ekipa wyruszyła do Białegostoku. Z niepokojem krążyłam po dworcowym peronie, trochę zła na siebie, że nie przygotowałam stosownej tabliczki. Nie wiedziałam jak wśród tłumu rozpoznam moich gości. Obawy okazały się bezpodstawne. Już z daleka wyłapałam charakterystyczne, dobrze mi znane rysy. Nie było wątpliwości – oto moi Amerykanie choć wyglądają tak swojsko Jeszcze tego samego dnia wyruszyliśmy na spacer po Białymstoku. Po południu zaplanowana była wizyta w Domu Kultury Muzułmańskiej w Białymstoku. Data spotkania była wyjątkowa, tego dnia bowiem przypadał nowy rok muzułmański (1440). Wszyscy zebrani uczestniczyli w modlitwie intencyjnej prowadzonej przez Muftiego Rzeczypospolitej Polskiej Tomasza Miśkiewicza oraz imama Mirzogoliba Radzhabalieva. Po modlitwie, w czasie podwieczorku, Mufti opowiedział zebranym o Muzułmańskim Związku Religijnym w RP i powojennej historii Tatarów. Nastąpiły pierwsze rozmowy, pierwsze próby odnalezienia rodzin…

Domek na ul. Grzybowej czyli Dom Kultury Muzułmańskiej w Białymstoku. fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler

Białystok, Supraśl, Bohoniki. Szlak Tatarski na Podlasiu

Drugi dzień pobytu na Podlasiu okazał się bardzo intensywny. Na potrzeby naszej grupy kierownik Muzeum Historycznego pani Lucyna Lesisz przygotowała specjalny pokaz tatarianów. Goście byli pod ogromnym wrażeniem pieczołowitości z jaką przechowywane i chronione są wiekowe tatarskie pamiątki: korany, chamaiły, dywany i wiele innych… Muzealny sklepik z pamiątkami przeżył oblężenie.

Szlak Tatarski
Muzeum Historyczne w Białymstoku. p. Lucyna Lesisz prezentuje Tatariana. fot. Ryan Lee Schuessler
Szlak Tatarski
fot. Ryan Lee Schuessler

  Kolejnym punktem wycieczki była wizyta w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej gdzie oprowadzał nas pan Hubert Czochański. Leśna bimbrownia, chałupy, wiatraki, zapomniane sprzęty – na amerykańskiej ziemi podobnych nie znajdziemy. Pogoda dopisała, skansen jest bardzo rozległy…czas był już najwyższy na obiad. Płynnie przeszliśmy do wyczekiwanej degustacji kuchni tatarskiej. Niemało się już nasłuchałam o kołdunach, bezdusznikach i innych ukochanych potrawach moich gości. Zajechaliśmy do Tatarynki w Supraślu prowadzonej przez panią Alinę Jodłowską. Właścicielka restauracji w mig nawiązała kontakt z gośćmi, było nie było ta sama krew! Pyszne jedzonko popiliśmy sytą (co to jest syta? odpowiedź jest TUTAJ) i czem prędzej w drogę! Przed wizytą w Bohonikach odwiedziliśmy jeszcze Muzeum Ziemi Sokólskiej z jego bogatym działem tatarskim. Wizyta w meczecie i na mizarze w Bohonikach wieńczyła dzień pełen wrażeń i zaowocowała nowymi znajomościami. Towarzyszyły nam tatarskie mieszkanki wsi: pani Eugenia wraz z siostrą. Wreszcie kolacja – bohonickie kołduny w rosole i pierekaczewnik spod ręki, nie inaczej – tatarskich gospodyń. Jak u babci, zupełnie jak u mamy… słyszałam angielskie głosy. Zrozumiałam wreszcie, że o tatarskiej kuchni moi goście mogą rozprawiać bez końca. W zasadzie nic dziwnego – jest to bezsprzecznie druga, najważniejsza (po religii) nić łącząca wszystkie pokolenia Tatarów.

Bohoniki. fot. Ryan Lee Schuessler
Bohoniki. fot. Ryan Lee Schuessler
Bohoniki. fot. Ryan Lee Schuessler
Bohoniki. fot. Ryan Lee Schuessler
Bohoniki. fot. Ryan Lee Schuessler
Bohoniki. fot. Ryan Lee Schuessler

Kruszyniany

Cały trzeci dzień pobytu na Podlasiu zaplanowaliśmy w Kruszynianach. Spotkanie z p. Bronisławem Talkowskim, przewodniczącym gminy muzułmańskiej w Kruszynianach, zwiedzanie meczetu i mizaru (cmentarza) z Dżemilem Gembickim wreszcie pobyt w Centrum Kultury Muzułmańskiej – wszystko to zajęło kilka godzin. Okazało się, że niektórzy z amerykańskich Tatarów znali nowojorską rodzinę pana Bronisława. Nazwiska na wielu kruszyniańskich grobach brzmiały znajomo…

Kruszyniany. fot. Ryan Lee Schuessler
Kruszyniany. fot. Ryan Lee Schuessler
Kruszyniany. fot. Ryan Lee Schuessler
Kruszyniany. fot. Ryan Lee Schuessler
Kruszyniany. fot. Ryan Lee Schuessler
Kruszyniany. Dżemil opowiada przy asyscie przewodnika i pana Bronisława Talkowskiego. fot. Ryan Lee Schuessler

Warsztaty z mistrzyniami z Tatarskiej Jurty. Szlak Tatarski na Podlasiu

Po południu odbyły się wyczekiwane warsztaty kuchni tatarskiej. Byliśmy gośćmi rodziny Bogdanowiczów, którzy po tragicznym pożarze ich restauracji – Tatarskiej Jurty – tymczasowo funkcjonują na terenie Centrum Edukacji i Kultury Muzułmańskiej Tatarów Polskich w Kruszynianach. Dżenneta Bogdanowicz wraz ze swoją teściową pokazały prawdziwe mistrzostwo. Zachwytom nad kunsztem pań Bogdanowicz nie było końca! Muszę przyznać, że tłumaczenie z angielskiego na polski i z powrotem podczas dwugodzinnego gotowania stanowiło największe wyzwanie w mojej przewodnickiej karierze! Na szczęście wszystko wyszło prima sort – kołduny (a jakże!), syrniczki, pierekaczewnik wreszcie obrzędowe placki – dżajma – zupełnie już zapomniane wśród amerykańskich Tatarów.

Szlak Tatarski
Kruszyniany. Dżenneta Bogdanowicz. fot. Ryan Lee Schuessler
Kruszyniany. fot. Ryan Lee Schuessler
Kuchnia podlaska
Kruszyniany. Kołduny. fot. Ryan Lee Schuessler
Szlak Tatarski
Kruszyniany, Pierekaczewnik. fot. Ryan Lee Schuessler

Po degustacji potraw czekało nas jeszcze sporo emocji – spotkanie z mieszkańcami Kruszynian oraz występ zespołu Buńczuk. Wielopokoleniowa grupa taneczno-wokalna przyjechała z Białegostoku by zaprezentować 45 minutowy program. Zachwycające stroje, energia i kunsztowne układy taneczne –  to robi wrażenie! Goście z Ameryki nie tylko oglądali pląsy ale i sami spróbowali sił w tańcu. Dzień powoli dobiegał końca…ileż emocji, śmiechu i pozytywnej energii. Wzruszające spotkanie z lokalną społecznością zakończyło się niespodziewanym połączeniem rodziny – rodzeństwo Bohuszewiczów poznało swojego kuzyna, którym jest jak się okazało – imam z Bohonik – Aleksander Bazarewicz.

Kruszyniany. Wspólne śpiewanie. fot. Ryan Lee Schuessler
Kruszyniany. Warsztaty kuchni tatarskiej, fot. Ryan Lee Schuessler
Kruszyniany. Buńczuk. fot. Ryan Lee Schuessler
Kruszyniany. Odnalezieni kuzyni. fot. Ryan Lee Schuessler
Pożegnalne zdjecie. Mieszkańcy Kruszynian i nie tylko oraz zespół Buńczuk. fot. Ryan Lee Schuessler

Szlak Tatarski na Litwie i na Białorusi

Po trzech dniach pobytu moi amerykańscy goście opuścili Szlak Tatarski na Podlasiu… nadeszła pora na kolejny etap podróży. Przed wyjazdem na Litwę i Białoruś zajrzeli jeszcze do Centrum Muzułmańskiego w Suchowoli. Pełni nadziei wyruszyli na dawne polskie kresy – jak się okazało czekało na nich mnóstwo wzruszających chwil. To tam odnaleźli groby swoich bliskich, tam też spotkali rodziny z którymi nie mieli kontaktu od dziesiątek lat. O tym już wkrótce napisze Ryan Lee Schuessler – zaglądajcie na jego stronę: https://ryanschuessler.com/. Póki co obejrzyjcie poruszające zdjęcia, które mówią więcej niż słowa…

fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
fot. Ryan Lee Schuessler
Poprzedni artykuł Czym się raczyć na Podlasiu? 10 tradycyjnych napojów do wypróbowania
Następny Artykuł Atrakcje Łomży i okolic. Zaskakująca Ziemia Łomżyńska. 5 miejsc wartych odwiedzenia

O Autorce

Anna

Anna jest przewodnikiem turystycznym PTTK i serdecznie zaprasza na Podlasie. Blog led by licensed tour guide. Leisure, Travel & Tourism in Podlasie.

Przeczytaj również

  • Misie Widzimisie w Białymstoku

    Misie Widzimisie czyli figurki niedźwiadków w Białymstoku. Zwiedzanie z dziećmi. Szlaki turystyczne część 2

    01/05/2025
  • Pustelnia prawosławna w Odrynkach

    Pustelnia prawosławna w Odrynkach czyli skit. Chcesz odwiedzić? Poznaj historię i zasady

    28/03/2025
  • Babka ziemniaczana. Najlepszy, domowy przepis z Podlasia. Krok po kroku

    12/12/2024

2 komentarze

  1. Apartamenty na wynajem Odpowiedz
    28/10/2018 at 14:30

    Tematyka emigracji tatarskiej była mi kompletnie obca. Zadziwiający jest fakt, że ludzie wyjeżdżają na drugi koniec świata szukać lepszego jutra, a będąc tam na miejscu wracają do korzeni i szukają przeszłości 🙂

  2. Pingback: Nowy Jork - Białystok. Żydzi i Tatarzy z Podlasia za wielką wodą

Zostaw komentarz

Anuluj pisanie odpowiedzi

Szukaj

O mnie – Kontakt

Mam na imię Anna. Jestem przewodnikiem turystycznym i historyczką. Chciałabyś/chciałbyś przyjechać na Podlasie? Potrzebujesz planu działania i podpowiedzi, co robić w województwie podlaskim? Skontaktuj się ze mną telefonicznie: 0048 504 868 400 lub mailowo: ania@bialystoksubiektywnie.com

Najpopularniejsze posty

  • Weekend w Białymstoku
    Białystok na weekend czyli 10 rzeczy do zrobienia i zobaczenia w stolicy Podlasia. Bez samochodu!
  • Wojszki. Podlaska wieś zachwycająca zdobnictwem. Historia, galeria
  • w Tykocinie
    10 miejsc w Tykocinie i okolicach, które warto odwiedzić. Weekend na Podlasiu
  • Dożynki w Białymstoku. Jaki wpływ na Białystok wywarło wydarzenie sprzed 50 lat?
  • Nowy Jork
    Nowy Jork – Białystok. W poszukiwaniu śladów podlaskich Żydów i Tatarów w Stanach Zjednoczonych
  • Kołduny tatarskie
    Kołduny tatarskie. Gotujemy z Dzennetą Bogdanowicz z Tatarskiej Jurty! Sprawdzony przepis
  • Wielkanoc na Podlasiu
    Wielkanoc na Podlasiu. Tradycje i obrzędy podlaskie część 3

Polub nas na Facebooku

Social Media

Kooperacja – media

Spotkania z zabytkami

The Jewish Place in Bialystok

Weranda Weekend

Przedsiębiorcze Podlasie

Polskie Radio Czwórka

Polskie Radio Trójka

Polskie Radio Białystok

Obcasy Podlasia

Rzeczpospolita

Serwis Turystyczny Radia Białystok

Kurier Poranny

Zielona Linia

Telewizja Białystok

Dwójka. Polskie Radio

Munchies – Vice.com

Na Temat

Polen Journal.de

PolskieRadio.pl

Gazeta Wyborcza

Radio Jard

Najnowsze wpisy

  • Misie Widzimisie w Białymstoku
    Misie Widzimisie czyli figurki niedźwiadków w Białymstoku. Zwiedzanie z dziećmi. Szlaki turystyczne część 2
  • Pustelnia prawosławna w Odrynkach
    Pustelnia prawosławna w Odrynkach czyli skit. Chcesz odwiedzić? Poznaj historię i zasady
  • Nowe Murale w Białymstoku
    Nowe murale w Białymstoku. Galeria i mapa na 2025 rok
  • Nagrody dla Muzeum Pamięci Sybiru
    Nagrody dla Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku. Pożegnanie z kompleksem kulturalnej prowincji
  • Babka ziemniaczana. Najlepszy, domowy przepis z Podlasia. Krok po kroku

Tagi

agroturystyka aktywny wypoczynek architektura atrakcja turystyczna Atrakcje Podlasia Atrakcje Suwalszczyzny autochtoniczna ludność Białorusini na Podlasiu Białystok Cerkiew drewniany Białystok Gwara podlaska Historia jewish białystok jewish trail kościół katolicki na Podlasiu Kraina Otwartych Okiennic kuchnia lokalna kuchnia podlaska Magia Podlasia mniejszości podlaskie murale Nadbużańskie Podlasie Narew Pałac Branickich Podlasie podlaskie Prawosławie Puszcza Knyszyńska recenzja restauracja slow food Supraśl Suwalszczyzna synagoga Szlak Dziedzictwa Żydowskiego szlak murali szlak tatarski sztuka Tatarzy Tykocin województwo podlaskie zabytek Zwiedzanie Podlasia Żydzi

Newsletter

Archiwum

LINKI

Długoterminowa pogoda

Rękodzieło artystyczne z Podlasia

Pasieka Ulikowo/Blog o pszczołach

Facebook Twitter Pinterest Linkedin

Meta

  • Zaloguj się
  • Kanał wpisów
  • Kanał komentarzy
  • WordPress.org
© Copyright 2014. Theme by BloomPixel.
  • polski