• polski
  • Mapa Murali 2019
  • Turystyka
  • Kulinaria
  • Kultura
  • Historia
  • Współpraca
    • Partnerzy Bloga
    • Wycieczki na Podlasie
    • Oferta dla właścicieli obiektów
  • Dokąd się wybierasz?
    • Białystok
    • Podlasie
    • Suwalszczyzna
    • Ziemia Łomżyńska
    • Białoruś i Litwa
  • Przewodnik turysty
  • Kontakt
  • Home
  • O autorce
  • Home
  • O autorce
Facebook Twitter Pinterest Linkedin Instagram
Bialystok Subiektywnie
Blog regionalno-turystyczny o Podlasiu i Podlaskiem
  • polski
  • Mapa Murali 2019
  • Turystyka
  • Kulinaria
  • Kultura
  • Historia
  • Współpraca
    • Partnerzy Bloga
    • Wycieczki na Podlasie
    • Oferta dla właścicieli obiektów
  • Dokąd się wybierasz?
    • Białystok
    • Podlasie
    • Suwalszczyzna
    • Ziemia Łomżyńska
    • Białoruś i Litwa
  • Przewodnik turysty
  • Kontakt
Strona główna » Białystok » Nora Ney. Zapomniana gwiazda z Białegostoku
BiałystokHistoria

Nora Ney. Zapomniana gwiazda z Białegostoku

Anna 25/01/2018 Białystok, jewish białystok, jewish trail, Kino, mniejszości podlaskie, Nora Ney, Szlak Dziedzictwa Żydowskiego, Wasilków, Wielokulturowy, Zwiedzanie Podlasia, Żydzi 16 komentarzy

 Nora Ney - celebrytka z Białegostoku?

Przed wojną była kochana i rozchwytywana, brylowała na salonach, wykreowała iście hollywoodzki wizerunek, plotkowała o niej cała Rzeczpospolita, osobiście chciał ją poznać sam prezydent Mościcki. Dziś nazwalibyśmy ją gwiazdą lub...celebrytką. Czy w XXI wieku Nora Ney jest kojarzona w Białymstoku przez kogokolwiek z wyjątkiem prawdziwych pasjonatów historii miasta? Smutne ale prawdziwe - niewielu słyszało o tym nazwisku nie wspominając już o znajomości powojennych losów sławnej białostoczanki. A przecież w latach 30.XX wieku na premierach jej filmów w Białymstoku gromadziły się tłumy, które w nieskończoność biły brawo i obsypywały Norę kwiatami. Grzegorz Rogowski, autor książki o przedwojennych polskich aktorkach zadaje ważkie pytanie: Dlaczego ten piękny, nieosiągalny, niebieski ptak spadł z firmamentu tak szybko?

Nora Ney & Eugeniusz Bodo

Nora Ney urodziła się w Sielachowskich?

W poszukiwaniu biogramu Nory zaglądamy do Wikpedii. Stoi czarno na białym, że gwiazda urodziła się w Sielachowskich - wsi położonej blisko Białegostoku. Ech, dali się zwieść wszyscy po kolei! Nora czyli Sonia Najman wcale nie przyszła na świat w Sielachowskich. Długo przed wojną podała to miejsce w jednym z wywiadów dla magazynu "Kino" i tak zostało do dziś. W 2015 roku Grzegorz Rogowski przeprowadził wywiad z córką Ney i okazało się, że miejscem narodzin aktorki był... Wasilków. Tak było zawsze - Sonia kluczyła, migała się od zdradzania prawdziwych danych, nigdy nie podała swojego numeru telefonu do warszawskiego spisu abonentów. Dlaczego? Może chciała zachować prywatność a może...kreowała wizerunek niedostępnej gwiazdy? Dzisiejsze celebrytki mogłyby się czegoś od Nory nauczyć 😉

Wasilków - Baku - Białystok 

fot. NAC
Przedwojenny Białystok. fot. NAC
Sonia przyszła na świat w 1906 roku jako czwarte dziecko Jakuba i Marii. Najmanowie byli Żydami i prowadzili w Wasilkowie dobrze prosperujący skład drewna. Rodzina choć obchodziła wszystkie święta nie wykazywała się szczególną religijnością. Nora nie znała nawet jidisz - biegle posługiwała się wyłącznie językiem polskim, co z resztą później stało się jej przekleństwem. Matka aktorki umarła zaraz po jej narodzinach a ojciec wkrótce ożenił się po raz drugi. Z nieznanych przyczyn jeszcze przed I Wojną Światową rodzina wyjechała z Podlasia do ... Azerbejdżanu. Sonia wraz z czwórką rodzeństwa spędziła dzieciństwo w Baku gdzie Jakub Najman ponownie otworzył skład drewna. To właśnie tam, nad Morzem Kaspijskim rodzą się estradowe i kinowe fascynacje Sonii. Sielanka nie trwa długo, dramatyczne wydarzenia w Rosji eskalują i wydają się nie mieć końca. W 1921 roku Jakub Najman korzystając z prowadzonych wówczas repatriacji, powrócił do ojczyzny. Tym razem rodzina zamieszkała w Białymstoku. Sonia rozpoczęła naukę w prestiżowym Gimnazjum Druskina - uczęszczała tam głównie młodzież z zamożnych, żydowskich rodzin. Co ciekawe...budynek szkoły stoi do dziś a jego ścianę ozdobił kultowy mural "Dziewczynka z konewką".
Przedwojenny Białystok. fot. NAC
Nora Ney
Przedwojenny Białystok. fot. NAC
Nora Ney
Dawna szkoła Nory Ney, dziś znana z muralu "Dziewczynka z konewką". fot. Białystok subiektywnie

Ucieczka do Warszawy

W późniejszych wywiadach Nora przekonywała, że jej spektakularna ucieczka z rodzinnego domu była podyktowana miłością do kina i marzeniami o wielkiej karierze. Dekady później, w 2015 roku córka aktorki potwierdza prawdziwy powód o którym plotkowano...Sonia miała zostać wydana za mąż za majętnego i dużo starszego absztyfikanta. Z tej przyczyny próbowała nawet popełnić samobójstwo. Ostatecznie jednak wyszła do szkoły...i udała się na dworzec kolejowy skąd wyruszyła na podbój Warszawy. Miała zaledwie 30 zł i... sporo szczęścia. Zamieszkała w wynajętym pokoju, łapiąc dorywcze zajęcia bezustannie szukała możliwości wejścia w świat filmu. Dość szybko została przyjęta do prywatnej szkoły filmowej prowadzonej przez aktora i producenta filmowego - Wiktora Biegańskiego. Oprócz nauki mimiki, dykcji, i rytmiki udało się niedoszłej jeszcze aktorce zadzierzgnąć kluczowe kontakty. Sonia zamienia się w Norę i poznaje śmietankę ludzi powiązanych z produkcją filmową. W międzyczasie córkę odnajduje Jakub Najman - nie jest jednak w stanie namówić Sonii na powrót do Białegostoku. Wspiera więc marnotrawną córę niewielką pensyjką licząc na jej rychły przyjazd do domu. Płonne nadzieje - po ukończeniu szkoły kariera Nory zaczyna się toczyć bardzo szybko.
Nora Ney
fot. NAC

Nora Ney - egzotyczna gwiazda

Nietypową urodę Nora Ney przekuła na swój wielki atut. Mówiono o niej , że nie jest piękna lecz...czarująca, oryginalna, egzotyczna, hipnotyczna. "Nieznośny" nosek i nieregularne rysy twarzy schodziły na drugi plan przy iskrzących oczach i czarującym uśmiechu. W sumie w latach 1926-1939 Sonia wystąpiła w 12 filmach z czego w czasie wojny zaginęła aż połowa! Już przy okazji drugiej produkcji pt. "Czerwony błazen" zagrała z legendarnym Bodo ale prawdziwą sławę przyniósł jej czwarty film pt. "Zew morza". Prasa wrzała od emocji. Pochwałom Nory Ney nie było końca - od urody, przez świeżość i zwinność po zachwyty nad grą aktorską - od morza do Tatr sypały się entuzjastyczne recenzje. 25 kopii filmu zamówiły kina w Związku Radzieckim (sława tej produkcji w ZSRR uratuje kiedyś Norze życie) a Białystok wręcz oszalał na punkcie swej słynnej krajanki. W 1930 roku po premierze filmu "Policmajster Tagiejew" Nora dostała propozycję od największej berlińskiej wytwórni UFA.

Życie prywatne

Zawsze owiana nimbem tajemniczości Nora Ney umiejętnie uchylała drzwi do własnego życia prywatnego. Kreując hollywoodzki wizerunek mówiła o sobie wieloznacznie a przy tym preparowała i sprzedawała prasie małe niedyskrecje. Publika wiedziała tyle ile trzeba dla ciągłego podgrzewania atmosfery skandalu. Przy okazji każdej premiery gwiazda schodziła z firmamentu i pojawiała się między ludźmi. Występowała w rewii z którą objechała cały kraj. W 1933 roku magazyn "Kino" ogłosił ją Królową Ekranu. Wszystko to gwarantowało szaleńczą popularność. W rzeczy samej - jej osobiste przeżycia nadają się na kanwę scenariusza. Pierwszym mężem aktorki był dużo od niej starszy operator filmowy Seweryn Steinwurzel. Już po 6 latach małżeństwo się rozpadło - Nora pragnęła dziecka - Seweryn dzieci nie lubił. Jeszcze przed rozwodem Nora odbyła skandalizującą podróż do Krakowa z ...Eugeniuszem Bodo. Prasa wrzała od zdjęć i plotek o romansie, któremu Nora konsekwentnie zaprzeczała.
Nora Ney
Po prawej pierwszy mąż Nory Ney - Seweryn Steinwurzel. fot. NAC
Skandalizująca podróż z Bodo. fot. NAC
Drugi mąż aktorki - Józef Fryd był także związany z branżą - parał się dziennikarstwem, krytyką filmową oraz dystrybucją i produkcją filmów. Z tego związku urodziła się w 1936 roku jedyna córka Nory Ney - Joanna. Małżeństwo nie przetrwało próby II wojny światowej. Józef został zesłany do gułagu w Workucie a jego planowany wyjazd do USA nie odpowiadał zamiarom żony. Po amnestii Fryd wstępuje do Armii Andersa. W tym czasie Nora jest już zaangażowana w związek z rosyjskim architektem, z którym wyjeżdża do Kazachstanu. Józef Fryd nigdy o tej zdradzie nie zapomni. Wyczerpujący pobyt w głębi ZSRR pozwolił Norze, jej córce i siostrze przeżyć wojnę ale to co zastały po powrocie do Białegostoku w 1945 roku przygnębiało. Nie było już kamienicy w której Nora mieszkała po ucieczce z Warszawy we wrześniu 1939 roku. Nie przeżył nikt z rozlicznej rodziny Najmanów. Nie było Żydów, synagog i całego znanego Norze świata.

"Nie, pani Noro. Tutaj już nic się dla pani nie znajdzie"

W powojennej Polsce aktorka widziała dla siebie ostatnią szansę. Była to Łódź gdzie odradzał się przemysł filmowy, właśnie nagrywano "Zakazane piosenki". Niestety przedwojenna gwiazda nie miała tam czego szukać, usłyszała gorzką odprawę: "Nie, pani Noro. Tutaj już nic się dla pani nie znajdzie". Grzegorz Rogowski pisze:
Z córeczką w USA.
...nie była to kwestia złej woli, ale nowego systemu politycznego, który został Polsce narzucony. Filmem miały zawładnąć odtąd robotnice. Nie było w nim już miejsca dla sanacyjnej divy , która w każdej scenie pojawiała się w innej toalecie. Nora wiedziała już, że w Polsce nic jej nie trzyma.

Życie w Ameryce

Ostatecznie to brak zdolności językowych stał się życiowym fiaskiem Nory Ney. W czasie wojny, kiedy przebywała w ZSRR nie mogła grać gdyż za słabo znała rosyjski (pomimo dzieciństwa spędzonego w Baku). Po przyjeździe do Stanów Zjednoczonych nie była w stanie opanować angielskiego  na tyle aby sprostać wymaganiom branży filmowej. W końcu zaistniała szansa grania w języku jidysz ale i tutaj nauka szła opornie. Stało się jasne, że zawód aktorki jest już dla Nory nieosiągalny. Przedwojenna gwiazda na zawsze zeszła z firmamentu. Aby utrzymać siebie i córkę w Nowym Jorku, parała się różnych zajęć - była nianią, pomocą domową, opiekunką osób starszych, archiwistką. W 1950 po raz trzeci wyszła za mąż. I ten związek bardzo szybko się rozpadł. Dopiero jesień życia przyniosła Norze Ney spokój i stabilizację. W latach 50. poznała Leona Friedlanda - czarującego wdowca, rosyjskiego Żyda. Czwarty wybranek okazał się tym właściwym - był dla niej wsparciem i wielkim przyjacielem. Małżeństwo przetrwało 25 lat. Kiedy ze względu na stan zdrowia Nora została przeniesiona do specjalnego ośrodka to właśnie rozstanie z Leonem stało się dla niej ogromną tragedią.

Nora Ney - jedna z największych gwiazd polskiego kina zmarła 21 lutego 2003 roku w Encinitas w Kalifornii. Miała 96 lat. Odeszła bez rozgłosu. Nie odbył się żaden pogrzeb.

  • w październiku 2016 roku jedną z uliczek w centrum Białegostoku nazwano jej imieniem, była to druga... tym razem udana próba. Próbę pierwszą, nazwania ulicy imieniem Nory Ney na Bojarach zablokował kuriozalny argument...wg. którego Nora nie mieszkała w tej okolicy więc ulica jej imienia nie może się tam znaleźć. Pytanie brzmi czy Jerzy Waszyngton, Ojciec Pio lub św. Jerzy chadzali kiedykolwiek po ulicach Białegostoku? Jednak mają u nas swoje ulice.

Nora Ney. Zdjęcia i źródła 

  • Tekst powstał głównie w oparciu o książkę Grzegorza Rogowskiego pt. "Skazane na zapomnienie. Polskie aktorki filmowe na emigracji", Warszawa 2017. Gorąco polecam tę pozycję - znajdziecie tam o wiele więcej szczegółowych informacji, fragmenty wywiadów i unikalne zdjęcia.
  • Wszystkie archiwalne zdjęcia do tego artykułu pochodzą z Narodowego Archiwum Cyfrowego.
  • Zdjęcia pozostałe stanowią własność autorki bloga.
Poprzedni artykuł Drewniane cerkwie na Podlasiu. Część 2
Następny Artykuł Bimber czyli podlaska alchemia puszczańska

O Autorce

Anna

Anna jest przewodnikiem turystycznym PTTK i serdecznie zaprasza na Podlasie. Blog led by licensed tour guide. Leisure, Travel & Tourism in Podlasie.

Przeczytaj również

  • Spacer po Białymstoku śladami Ludwika Zamenhofa. Szlaki turystyczne część 1.

    20/12/2022
  • Na ratunek starym domom

    Na ratunek starym domom. Ostatnia szansa na zachowanie okruchów dawnego Białegostoku?

    25/11/2022
  • Wojszki

    Wojszki. Podlaska wieś zachwycająca zdobnictwem. Historia, galeria

    21/10/2022

16 komentarzy

  1. monika Odpowiedz
    25/01/2018 at 13:56

    Świetny artykuł

    • Anna Odpowiedz
      26/01/2018 at 01:24

      Dziękować Mikusiu 🙂

  2. Ola Odpowiedz
    25/01/2018 at 20:05

    Dziękuję za ten artykuł

    • Anna Odpowiedz
      26/01/2018 at 01:24

      Warto było pisać – dziękuję!

  3. Dorota Odpowiedz
    26/01/2018 at 12:22

    Jak zwykle, przeczytałam z ogromną przyjemnością.:) Świetnie zilustrowany tekst.

    • Anna Odpowiedz
      26/01/2018 at 22:09

      Miło mi bardzo – dzięki Dorotko!

  4. Alexander Saszka Drohobyczer Odpowiedz
    27/01/2018 at 10:29

    Bardzo dobrze zbadane i napisane. Historie żyć ktore przecina druga wojna światowa są zawsze napełnione tragedią i cierpieniem. To rownież pokolenie moich rodziców. Ten artykuł jeszcze raz podkreśla udział żydowskiej mniejszości w tworzeniu polskiej kultury, choć osobiscie uważam aktorstwo, czyli udawanie kim sie nie jest, za dosyć „niepodstawowy” zawód. Pozostają nadal nieznane szczegóły w jej życiu, i to rowniez stwarza misterię i głód niedoznania tzw. całej prawdy. Obecnie Polacy są zafascynowani, tak myślę, polskimi Żydami. Mam nadzieję że w koncu ich pokochają.

    • Anna Odpowiedz
      31/01/2018 at 00:55

      Dziękuję! Czy Polacy są zafascynowani Żydami? Myślę, że z grubsza dzielą na filosemitów i antysemitów z niewielką, obojętną grupą pośrodku. Ale to tylko moja prywatna opinia. Co do pokochania – piękna idea…

  5. Bogdan Odpowiedz
    02/02/2018 at 17:06

    Świetny tekst ,przeczytałem z zaciekawieniem i chciałbym uzupełnić w kwestii wyjazdu przed I wojną Św. do
    Azerbejdżanu, otóż w owym czasie sporo ludzi z Podlasia wyjeżdżało na Kaukaz w celu robienia dobrych interesów w tamtym rejonie .Tak też było z przodkami mojej żony w tamtym czasie. To tyle w tym temacie.
    Pozdrawiam.

    • Anna Odpowiedz
      22/02/2018 at 19:38

      W sumie jak sobie człowiek przypomni choćby obrazy opisane w „Przedwiośniu” to nie dziwi nic. Tam było mnóstwo Polaków. Pozdrawiamy!

  6. Bialystoker Odpowiedz
    16/02/2018 at 03:03

    Nora Ney śpiewa!
    https://www.jewishbialystok.pl/Nora-Ney-śpiewa,5580,3909

  7. Małgorzata Odpowiedz
    05/12/2019 at 12:42

    na fotce w mundurze jest Adam Brodzisz, choć Eugeniusz Bodo tez wystepował w tym filmie 🙂

  8. Emilia Odpowiedz
    13/05/2020 at 21:32

    Czy wiadomo na jakiej ulicy mieszkała Nora Ney w Białymstoku?

    • Anna Odpowiedz
      15/05/2020 at 12:43

      Gdzieś w okolicach dzisiejszej Spółdzielczej.Pozdrawiam!

  9. Maciek i Gosia Odpowiedz
    24/10/2020 at 14:28

    Dziękujemy za fantastyczny artykuł! Właśnie minęliśmy ulicę jej imienia. Cały blog zasługuje na wielkie uznanie.

    • Anna Odpowiedz
      24/11/2020 at 22:53

      Miło mi bardzo, zaglądajcie częściej – to jeszcze nie koniec 🙂 Pozdrówka!

Zostaw komentarz

Anuluj pisanie odpowiedzi

Szukaj

O mnie – Kontakt

Mam na imię Anna. Jestem przewodnikiem turystycznym i historykiem. Chciałabyś/chciałbyś przyjechać na Podlasie? Potrzebujesz planu działania i podpowiedzi, co robić w województwie podlaskim? Skontaktuj się ze mną telefonicznie: 0048 504 868 400 lub mailowo: ania@bialystoksubiektywnie.com

Najpopularniejsze posty

  • Getto w Białymstoku
    Getto. Część 1. Losy białostockich Żydów od września 1939 do „akcji lutowej”
  • Śledzik białostocki
    Śledzik białostocki. Co to znaczy śledzikować? Trzy klasyczne przepisy na śledzia po białostocku
  • Ziołowy Zakątek
    Ziołowy Zakątek w Korycinach. Bogactwo Podlasia w pigułce. Galeria Krzysztofa Kadziewicza
  • Monaster w Supraślu
    Monaster w Supraślu. Dzieje klasztoru oraz przewodnik po prawosławnym Supraślu. Część 1
  • Święte źródła na Podlasiu
    Święte źródła na Podlasiu i w podlaskim. Miejsca mocy. Część 2
  • mrowisko przepis
    Mrowisko. Przepis na litewskie ciasto szturmem zdobywające Podlasie. Kuchnia podlaska
  • Pentowo
    Pentowo. Przysiółek szlachecki, który pokochały bociany. Weekend na Podlasiu

Polub nas na Facebooku

Social Media

Kooperacja – media

Narodowy Portal Turystyczny

Weranda Weekend

Przedsiębiorcze Podlasie

Szlaki w Polsce

Polska Nieodkryta

Polskie Radio Białystok

Obcasy Podlasia

Rzeczpospolita

Serwis Turystyczny Radia Białystok

Kurier Poranny

Zielona Linia

Telewizja Białystok

Dwójka. Polskie Radio

Munchies – Vice.com

Na Temat

Polen Journal.de

PolskieRadio.pl

Gazeta Wyborcza

Najnowsze wpisy

  • juliański sylwester
    Juliański sylwester czyli Małanka. Obrzędy podlaskie część 1
  • Spacer po Białymstoku śladami Ludwika Zamenhofa. Szlaki turystyczne część 1.
  • Na ratunek starym domom
    Na ratunek starym domom. Ostatnia szansa na zachowanie okruchów dawnego Białegostoku?
  • Wojszki
    Wojszki. Podlaska wieś zachwycająca zdobnictwem. Historia, galeria
  • Zwiedzanie Supraśla
    Zwiedzanie Supraśla. Prawosławie w podlaskim miasteczku. Część 2

Tagi

agroturystyka architektura atrakcja turystyczna atrakcje dla dzieci Atrakcje Podlasia Atrakcje Suwalszczyzny autochtoniczna ludność Białorusini na Podlasiu Białystok Cerkiew drewniany Białystok filmowe Podlasie Gwara podlaska Historia jewish białystok jewish trail kościół katolicki na Podlasiu Kraina Otwartych Okiennic kuchnia lokalna kuchnia podlaska Magia Podlasia mniejszości podlaskie Nadbużańskie Podlasie Narew Pałac Branickich Podlasie podlaskie Prawosławie Puszcza Knyszyńska recenzja restauracja slow food Supraśl Suwalszczyzna synagoga Szlak Dziedzictwa Żydowskiego szlak murali szlak tatarski sztuka Tatarzy Tykocin województwo podlaskie zabytek Zwiedzanie Podlasia Żydzi

Newsletter

Archiwum

LINKI

Długoterminowa pogoda

Rękodzieło artystyczne z Podlasia

Pasieka Ulikowo/Blog o pszczołach

Facebook Twitter Pinterest Linkedin

Meta

  • Zaloguj się
  • Kanał wpisów
  • Kanał komentarzy
  • WordPress.org
© Copyright 2014. Theme by BloomPixel.
  • polski