• polski
  • Mapa Murali 2019
  • Turystyka
  • Kulinaria
  • Kultura
  • Historia
  • Współpraca
    • Partnerzy Bloga
    • Wycieczki na Podlasie
    • Oferta dla właścicieli obiektów
  • Dokąd się wybierasz?
    • Białystok
    • Podlasie
    • Suwalszczyzna
    • Ziemia Łomżyńska
    • Białoruś i Litwa
  • Przewodnik turysty
  • Kontakt
  • Home
  • O autorce
  • Home
  • O autorce
Facebook Twitter Pinterest Linkedin Instagram
Bialystok Subiektywnie
Blog regionalno-turystyczny o Podlasiu i Podlaskiem
  • polski
  • Mapa Murali 2019
  • Turystyka
  • Kulinaria
  • Kultura
  • Historia
  • Współpraca
    • Partnerzy Bloga
    • Wycieczki na Podlasie
    • Oferta dla właścicieli obiektów
  • Dokąd się wybierasz?
    • Białystok
    • Podlasie
    • Suwalszczyzna
    • Ziemia Łomżyńska
    • Białoruś i Litwa
  • Przewodnik turysty
  • Kontakt
Strona główna » Białystok » Marszałek Józef Piłsudski w Białymstoku. Pierwszy Honorowy Obywatel miasta
BiałystokHistoria

Marszałek Józef Piłsudski w Białymstoku. Pierwszy Honorowy Obywatel miasta

Anna 21/08/2017 architektura, Białystok, Historia, jewish białystok, Józef Piłsudski, Niepodległa, Podlasie 3 komentarze
Piłsudski w Białymstoku

Józef Piłsudski w Białymstoku nie bywał zbyt często ale białostoczanie byli do Naczelnika niezwykle przywiązani. Pierwszym powojennym pomnikiem Piłsudskiego wykonanym w granicach III Rzeczpospolitej był pomnik odsłonięty 11 listopada 1991 roku właśnie w Białymstoku. W tym roku mija 150 rocznica urodzin Ziuka a 21 sierpnia 1921 roku czyli dokładnie 96 lat temu, miała miejsce niezwykła wizyta Piłsudskiego w naszym mieście. Tego dnia na ręce zacnego gościa uroczyście złożono akt honorowego obywatelstwa. Marszałek stał się pierwszym, honorowym obywatelem a cały, starannie przygotowany dzień trwale zapisał się na kartach historii Białegostoku. Zachowała się ciekawa dokumentacja fotograficzna a w 1990 roku prof. Adam Dobroński bazując na artykułach z przedwojennych gazet szczegółowo odtworzył przebieg całej wizyty.

Piłsudski w Białymstoku
Józef Piłsudski. fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe (NAC)

Józef Piłsudski w Białymstoku

Józef Piłsudski bywał w Białymstoku jeszcze w czasach konspiracji (po 1892 roku). Używał wówczas kilku pseudonimów m.in. Wiktor, Ziuk, Mieczysław. Bez reszty oddany „partyjnej robocie” czyli organizacji komórek PPS, osobiście spotykał się z białostockimi działaczami. Kilkakrotnie przyjmowali go państwo Ruszczewscy – najpierw przy ul. Kościelnej a następnie przy ul. Ogrodowej róg Sienkiewicza. Kilka razy nocował u Godyńskich na ul. Starobojarskiej 9 gdzie zajmował pokój na poddaszu. W 1905 roku, w trakcie przygotowywania napadu na pociąg pod Łapami przy ul. Wiktorii 6  w Białymstoku odbyło się tajne zebranie w którym a jakże, brał udział towarzysz Wiktor.

Piłsudski w Białymstoku
Międzywojenny Białystok. fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe (NAC)
Piłsudski w Białymstoku
W tym domu…za czasów jego świetności bywał Marszałek. Bojary. rok 2016.

Kolejna wizyta Piłsudskiego w Białymstoku miała miejsce już w niepodległej Polsce. 1 czerwca 1919 roku na dworcu kolejowym kłębił się tłum. Naczelnik państwa zmierzał do właśnie odzyskanego Grodna (27 maja) – pociąg zatrzymał się w Białymstoku o godzinie 12:15. Odbyła się krótka uroczystość z przedstawicielami władzy i wszystkich wyznań. Nieco dłużej naczelnik zabawił w Białymstoku 20 września 1919 roku – wracając z Mińska wstąpił na obiad i spotkanie w hotelu Ritz. W czasie wojny polsko-bolszewickiej od 21 września do 11 października 1920 kwatera główna Marszałka znajdowała się na dworcu kolejowym w Białymstoku.

Piłsudski w Białymstoku
Powitanie marszałka na dworcu kolejowym w Białymstoku. 21 sierpień 1921. fot. NAC

Honorowy Obywatel

Do sławetnej wizyty Marszałka w czerwcu 1921 roku przygotowywano się bardzo skrupulatnie. Powstał specjalny Komitet Powitania Naczelnika Państwa, wydano pamiątkowy album “Białystok ilustrowany” wybudowano bramy, trybuny, przygotowano flagi, portrety, napisy i przemówienia. Program dnia był starannie zaplanowany godzina po godzinie. Co prawda na samym początku doszło do małego blamażu. O 2:00 nad ranem rozemocjonowana, białostocka delegacja na czele z prezydentem miasta wyruszyła na powitanie gościa do Wołkowyska. Pociąg miał wjeżdżać przy gromkim wtórze orkiestry – i o ile udało się temu zaradzić – Piłsudski wszak spał w najlepsze – o tyle lotnik wykonujący nad pociągiem „ewolucje napowietrzne” głośnym rykiem maszyny, niestety Marszałka obudził. Ostatecznie Naczelnik dotarł do dworca w Białymstoku o godzinie 10:00 gdzie oczekiwali już na niego prezes Rady Miejskiej, wicewojewoda i wiceprezydent. Oddano salut a kompania honorowa zaprezentowała broń. Odegrano hymn po czym Marszałek dokonał przeglądu wojsk. Z samolotu spadła wiązanka kwiatów.

Piłsudski w Białymstoku
fot. NAC

Marszałek Piłsudski w Białymstoku…bramy i oprawa wizyty

Po krótkim przemówieniu honorowy gość wsiadł na powóz zaprzęgnięty w czwórkę koni i przy asyście szwadronu 1 Pułku Ułanów Krechowieckich odjechał w stronę centrum Białegostoku. Prof. Adam Dobroński opisuje:

Pierwsza brama triumfalna stała u zbiegu ulic: Kolejowej, św. Rocha i Lipowej. W roli gospodarzy wystąpiły władze miejskie, a prezydent Szymański podał chleb i sól. (…) Dzieci deklamowały wierszyki, znów nie zabrakło kwiatów. Miasto leżało u stóp Józefa Piłsudskiego. Powóz w towarzystwie ułanów przejechał ul. Lipową, przez Rynek Kościuszki pod kościół farny. Do naczelnika podszedł jako pierwszy poseł ks. dr Stanisław Hałko, przy wejściu na schody oczekiwał gościa ks. dziekan Aleksander Chodyko a przed Farą biskup wileński Jerzy Matulewicz (…) Piłsudski wszedł z biskupem do środka, zmówiono krótką modlitwę. Był to ważny moment wizyty służący oddaleniu pomówień o bezbożnictwo Pierwszego Żołnierza II Rzeczpospolitej. (…) (A. Dobroński „Białostocki dzień w biografii Marszałka” w: Podlasie, Białystok 1990.)
Piłsudski w Białymstoku
fot. NAC
Piłsudski w Białymstoku
 Kolejnym przystankiem orszaku było skrzyżowanie Rynku Kościuszki z ul. Sienkiewicza. W tym miejscu na Marszałka czekała kolejna brama oraz przedstawiciele wszystkich wyznań: pastor Zirkwitz, ks. prawosławny o.Guszkiewicz oraz rabin Gedali Rozenman. Zdjęcie na którym Piłsudski pochyla się przed rabinem a ten wykonuje gest błogosławieństwa obiegło całą Polskę i było szeroko komentowane:
Piłsudski w Białymstoku
fot. NAC

Dalszy ciąg wizyty …

Pojazd z ul Sienkiewicza skręcił na ul. Starobojarską do mieszkania prezydenta Białegostoku a osoby towarzyszące pojechały do Hotelu Ritz. Niespełna godzinę trwała poranna herbatka, za którą tak Naczelnik przepadał. Gawędzono beztrosko w domu i przy stolikach w ogrodzie. (…) Ulicami Sienkiewicza, Warszawską, Pałacową, Kilińskiego kolumna powróciła na Rynek Kościuszki. Przejechano przez trzecia bramę triumfalną zbudowaną przez lotników i gość zajął miejsce w pobliżu Fary – przed obecnym kinem Ton. Odbyła sie msza z poświęceniem sztandaru 42 Pułku Piechoty. (…) Imponująco wypadła defilada frontowych wiarusów, a po nich przemaszerowały odziały BOSO (Białostocka Ochotnicza Straż Ogniowa), Sokoła, harcerze, Związki Zawodowe. Zbliżała się godzina 15:00, na tę porę wyznaczono obiad w ogrodach Pałacu Branickich. Przy stołach zasiadało ponad 2 tysiące oficerów, podoficerów i żołnierzy. Z balkonu pałacowego przygrywała Kapela Włościańska pod batutą S. Namysłowskiego. (…) Po krótkim odpoczynku poobiednim Józef Piłsudski przejechał do koszar 42 pp. przy ul. Traugutta. Obejrzał tam mecz piłki nożnej (…). Dopiero o godzinie 19:00 rozpoczął się punkt kulminacyjny (…). Na obiad galowy przybyli wszyscy liczący się uczestnicy kolejnych zdarzeń mających miejsce 21 sierpnia 1921 roku. Kilku mówców witało, sławiło, składało życzenia. (…) Piłsudski stał się obywatelem honorowym Białegostoku, umieścił podpis w księdze pamiątkowej Rady Miejskiej. Otrzymał także od delegacji miejscowych fabrykantów i przemysłowców 500 tysięcy marek „do dyspozycji”, analogiczną kwotę przekazano miastu. (A. Dobroński „Białostocki dzień w biografii Marszałka” w: Podlasie, Białystok 1990.)

Piłsudski w Białymstoku
Rynek Kościuszki. fot. NAC
Piłsudski w Białymstoku
fot. NAC
Piłsudski w Białymstoku
Piłsudski w Białymstoku
fot. NAC
Piłsudski w Białymstoku

Pożegnanie 

Ostatnim punktem tej, z pewnością męczącej wizyty było „zebranie towarzyskie” w sali kolumnowej Pałacu Branickich. Dopiero około północy Marszałek odjechał na dworzec i stąd wyruszył do Warszawy. Świadkowie relacjonowali, że widać było w jego oczach zadowolenie. Była to ostatnia całodniowa wizyta Józefa Piłsudskiego w naszym mieście. Później wielokrotnie przejeżdżał przez Białystok (np. w drodze do Druskiennik gdzie wypoczywał) ale wówczas witano go jedynie na dworcu. Ostatnie, symboliczne pożegnanie miało miejsce 31 maja 1935 roku.

31 maja o godzinie 2:45 przejeżdżał przez miasto pociąg wiozący do Wilna serce J.Piłsudskiego w srebrnej urnie. Tej nocy już od godziny 2:00 przybywały na dworzec delegacje ze sztandarami(…). Pociąg zatrzymał się na stacji na kilka minut. Urna z sercem widoczna była przez otwarte okno. W czasie postoju pociagu wojsko prezentowało broń, sztandary zostały pochylone, a zgromadzone osoby zdjęło nakrycia głów. Delegat Związku Inwalidów złożył na stopniach wagonu wiozącego rodzinę Piłsudskiego i jego serce symboliczny bukiet tulipanów. Po chwili pociąg ruszył w stronę Wilna, gdzie odbyły sie dalsze uroczystości pogrzebowe. (Anna Laszuk, „Uroczystości żałobne w Białymstoku po śmierci Józefa Piłsudskiego” w: Podlasie, Białystok 1990.)

Piłsudski w Białymstoku
Pożegnanie serca Marszałka Józefa Piłsudskiego na dworcu w Białymstoku. fot. NAC

Marszałek Józef Piłsudski w Białymstoku. Pierwszy Honorowy Obywatel

Materiały i źródła:

  1. Wszystkie zdjęcia pochodzą z Narodowego Archiwum Cyfrowego
  2.  Pisząc tekst bazowałam na periodyku „Podlasie. Materiały Krajoznawcze” cz. 4. Śladami Marszałka. Białystok 1990 oraz książce „Sekrety Białegostoku, autorstwa Andrzeja Lechowskiego, Łódź 2016.

Marszałek Piłsudski w Białymstoku na kartach … komiksu

We wrześniu 2017 roku (czyli kilka tygodni po ukazaniu się powyższego artykułu) wydany został komiks n/t wizyty Marszałka w Białymstoku. Więcej informacji na stronie Muzeum Wojska w Białymstoku.

Poprzedni artykuł Ogrody Pałacu Branickich w Białymstoku. Świetność odzyskana po latach. Galeria
Następny Artykuł 10 rzeźb i pomników dla których warto odwiedzić stolicę Podlasia. Co zobaczyć w Białymstoku?

O Autorce

Anna

Anna jest przewodnikiem turystycznym PTTK i serdecznie zaprasza na Podlasie. Blog led by licensed tour guide. Leisure, Travel & Tourism in Podlasie.

Przeczytaj również

  • Spacer po Białymstoku śladami Ludwika Zamenhofa. Szlaki turystyczne część 1.

    20/12/2022
  • Na ratunek starym domom

    Na ratunek starym domom. Ostatnia szansa na zachowanie okruchów dawnego Białegostoku?

    25/11/2022
  • Wojszki

    Wojszki. Podlaska wieś zachwycająca zdobnictwem. Historia, galeria

    21/10/2022

3 komentarze

  1. Aleksander Odpowiedz
    27/10/2017 at 18:37

    Małe sprostowanie. Nie ks. Gruszkiewicz. Proboszczem prawosławnej parafii św. Mikołaja w Białymstoku, był ks. mitrat Józef Guszkiewicz. Natomiast wikariuszem był ks. Piotr Gutkiewicz.

  2. Bogdan Odpowiedz
    10/01/2018 at 15:55

    Małe sprostowanie.Nie 100-na rocznica urodzin ,a 150.

    • Anna Odpowiedz
      12/01/2018 at 19:38

      Słuszna uwaga – dziękuję! Poprawione.

Zostaw komentarz

Anuluj pisanie odpowiedzi

Szukaj

O mnie – Kontakt

Mam na imię Anna. Jestem przewodnikiem turystycznym i historykiem. Chciałabyś/chciałbyś przyjechać na Podlasie? Potrzebujesz planu działania i podpowiedzi, co robić w województwie podlaskim? Skontaktuj się ze mną telefonicznie: 0048 504 868 400 lub mailowo: ania@bialystoksubiektywnie.com

Najpopularniejsze posty

  • Źródełka słynące cudami na Podlasiu
    Źródełka słynące cudami czyli 10 niezwykłych miejsc. Część 1. Epidemie na Podlasiu
  • Getto w Białymstoku
    Getto. Część 1. Losy białostockich Żydów od września 1939 do „akcji lutowej”
  • Śledzik białostocki
    Śledzik białostocki. Co to znaczy śledzikować? Trzy klasyczne przepisy na śledzia po białostocku
  • Ziołowy Zakątek
    Ziołowy Zakątek w Korycinach. Bogactwo Podlasia w pigułce. Galeria Krzysztofa Kadziewicza
  • Monaster w Supraślu
    Monaster w Supraślu. Dzieje klasztoru oraz przewodnik po prawosławnym Supraślu. Część 1
  • Święte źródła na Podlasiu
    Święte źródła na Podlasiu i w podlaskim. Miejsca mocy. Część 2
  • mrowisko przepis
    Mrowisko. Przepis na litewskie ciasto szturmem zdobywające Podlasie. Kuchnia podlaska

Polub nas na Facebooku

Social Media

Kooperacja – media

Narodowy Portal Turystyczny

Weranda Weekend

Przedsiębiorcze Podlasie

Szlaki w Polsce

Polska Nieodkryta

Polskie Radio Białystok

Obcasy Podlasia

Rzeczpospolita

Serwis Turystyczny Radia Białystok

Kurier Poranny

Zielona Linia

Telewizja Białystok

Dwójka. Polskie Radio

Munchies – Vice.com

Na Temat

Polen Journal.de

PolskieRadio.pl

Gazeta Wyborcza

Najnowsze wpisy

  • Spacer po Białymstoku śladami Ludwika Zamenhofa. Szlaki turystyczne część 1.
  • Na ratunek starym domom
    Na ratunek starym domom. Ostatnia szansa na zachowanie okruchów dawnego Białegostoku?
  • Wojszki
    Wojszki. Podlaska wieś zachwycająca zdobnictwem. Historia, galeria
  • Zwiedzanie Supraśla
    Zwiedzanie Supraśla. Prawosławie w podlaskim miasteczku. Część 2
  • Zygmunt August na Podlasiu
    Zygmunt August na Podlasiu. Śladami ostatniego Jagiellona w 450-lecie jego śmierci

Tagi

agroturystyka architektura atrakcja turystyczna atrakcje dla dzieci Atrakcje Podlasia Atrakcje Suwalszczyzny autochtoniczna ludność Białorusini na Podlasiu Białystok Cerkiew drewniany Białystok filmowe Podlasie Gwara podlaska Historia jewish białystok jewish trail kościół katolicki na Podlasiu Kraina Otwartych Okiennic kuchnia lokalna kuchnia podlaska Magia Podlasia mniejszości podlaskie Nadbużańskie Podlasie Narew Pałac Branickich Podlasie podlaskie Prawosławie Puszcza Knyszyńska recenzja restauracja slow food Supraśl Suwalszczyzna synagoga Szlak Dziedzictwa Żydowskiego szlak murali szlak tatarski sztuka Tatarzy Tykocin województwo podlaskie zabytek Zwiedzanie Podlasia Żydzi

Newsletter

Archiwum

LINKI

Długoterminowa pogoda

Rękodzieło artystyczne z Podlasia

Pasieka Ulikowo/Blog o pszczołach

Facebook Twitter Pinterest Linkedin

Meta

  • Zaloguj się
  • Kanał wpisów
  • Kanał komentarzy
  • WordPress.org
© Copyright 2014. Theme by BloomPixel.
  • polski