Pomysł na artykuł prezentujący 10 najpiękniejszych sanktuariów katolickich w Podlaskiem chodził za mną od wielu miesięcy. Myślę, że się ze mną zgodzicie, że to właśnie te mniej uczęszczane kościoły podlaskich wsi i miasteczek mają swój niepowtarzalny klimat i kresową duchowość. Mieszkańcy pieczołowicie o nie dbają i są niezmiernie przywiązani do obrazów Matki Boskiej ze swoich parafii. Jak się okazuje wiele z tych cudownych wizerunków ma za sobą bardzo skomplikowane losy. Śledząc dzieje podlaskich sanktuariów maryjnych zdajemy sobie sprawę, że niczym w soczewce skupia się w nich wielokulturowość i historyczne zakręty, które wstrząsały ziemiami pogranicza przez kilkaset lat. Aby temat „rozgryźć” musiałam sięgnąć po fachową pomoc. Tym samym blog ma nowego partnera w osobie doświadczonego przewodnika PTTK.
10 najpiękniejszych sanktuariów katolickich w Podlaskiem wyselekcjonowała i opisała moja koleżanka po fachu, przewodniczka z wieloletnim stażem – Bernardeta Rafałko. Jest to oczywiście wybór subiektywny, jednak możemy na nim polegać! Bernardeta od lat specjalizuje się m. in. w oprowadzaniu grup pielgrzymkowych i cieszy się wśród organizatorów pielgrzymek dużą popularnością. Serdecznie zapraszam do korzystania z usług koleżanki, jej szczegółowe namiary znajdziecie na podlinkowanym powyżej profilu Facebookowym lub pod numerem telefonu: 601 788 748. Zapraszamy do lektury i odwiedzania Podlasia!
1. Sokółka. Kościół św. Antoniego z Padwy – miejsce zdarzenia eucharystycznego
Parafia datowana na XVI wiek zasłynęła z niezwykłego wydarzenia w roku 2008. Media okrzyknęły to zajście „cudem sokólskim” zaś polski Kościół oficjalnie posługuje się nazwą „wydarzenie eucharystyczne”. W czasie porannej mszy 12 października 2008 kapłanowi rozdającemu komunię upadła hostia. Procedury kościelne nakazują , aby komunikant podniesiony z ziemi został rozpuszczony w wodzie w specjalnym naczyniu zwanym vasculum. Po kilku dniach okazało się, że komunikant częściowo zabarwił się na czerwono, a badania przeprowadzone na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku wykazały, że czerwona część przypomina mięsień serca w agonii. Wydarzenie odbiło się szerokim echem w całym kraju. Niezależnie od kontrowersji towarzyszących wydarzeniu, Sokółka przyciąga wiernych z całej Polski i zagranicy. O atrakcyjności miejsca stanowią również piękne polichromie kościoła, oryginalny obraz Miłosierdzia Bożego pędzla Ludomira Sleńdzińskiego, specjalna świetlica dla pielgrzymów jak i …dobrze znana … plebania z serialu „U Pana Boga za…”.
2. Święta Woda. Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej i Góra Krzyży
Miejsce znane od XVIII wieku, kiedy to Bazylemu Lenczewskiemu papiernikowi z Supraśla, który stracił wzrok miała się tu ukazać Matka Boża. Na miejscu wydarzenia wypłynęło źródło, nad którym postawiono kaplicę. Przez cały XVIII wiek przybywali tu wierni trzech wyznań: katolicy, prawosławni i grekokatolicy. W czasie rozbiorów pod zarządem kościoła prawosławnego. Nieco zapomniane po II wojnie światowej sanktuarium odżyło pod koniec XX wieku. Pielgrzymi odwiedzający Świętą Wodę przynoszą tu krzyże symbolizujące ich intencje. Od ilości przywożonych krzyży miejsce coraz częściej jest nazywane „ katolicką Grabarką”. Dla niewtajemniczonych: Św. Góra Grabarka to najważniejsze sanktuarium wyznawców prawosławia w Polsce.
3. Krypno. Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia
Krypno to wieś położona mniej więcej w połowie drogi między Tykocinem a Knyszynem. Oba miasta jeszcze w XVI wieku należały do ostatniego z Jagiellonów-Zygmunta Augusta. Jedna z niewielu pamiątek okresu świetności tych ziem to właśnie obraz Matki Bożej w Krypnie, tu wśród katolików funkcjonujący z tytułem Matki Pocieszenia. Wg miejscowej legendy obraz pojawił się na grubej lipie, pod którą znajdowała się krypa do pojenia koni. Stąd też miała wywodzić się nazwa późniejszej osady. Pochodzenie obrazu nie jest do końca wyjaśnione. Pierwsze wzmianki o cudownym obrazie pochodzą z 1731 roku. Już wtedy pojawia się informacja, że obraz słynie łaskami od „niepamiętnych czasów.” Interesujący jest też sam kościół: ołtarz główny pamięta czasy Zamojskich a sam kościół został pobudowany w XIX wieku jako pamiątka tragicznej śmierci cara Aleksandra II. Pielgrzymi zjawiają się szczególnie tłumnie w dniu 8 września na Święto Narodzenia Najświętszej Marii Panny.
4. Różanystok. Sanktuarium Matki Bożej Wspomożycielki
Niewielka osada znajdująca się w pobliżu Dąbrowy Białostockiej i granicy polsko-białoruskiej, to jedno z najważniejszych miejsc dla podlaskich katolików. Główny kościół został wybudowany w stylu barokowym przez dominikanów i jest wzorowany na farze grodzieńskiej. Różanystok to miejsce kultu obrazu Matki Bożej nazywanej w czasach I Rzeczypospolitej Różą Litwy. Początki sanktuarium sięgają XVII wieku. W okresie rozbiorów miejsce nie popada w zapomnienie, lecz rozwija się pod kuratelą wyznawców prawosławia, gdzie wizerunek otrzymuje tytuł ikony Matki Bożej Krasnostockiej. W latach 1901-1915 funkcjonował tu żeński klasztor prawosławny. Od 1919 roku miejscem administrują katolicy a obiekt jest w rękach zakonu Salezjanów ks. Bosko. Oryginalny obraz został zabrany przez mniszki prawosławne w 1915 roku do Rosji (Bieżeństwo) i nigdy nie wrócił na swoje miejsce. Obecnie znajduje się tam otoczony kultem wizerunek z 1928 roku. Tradycją Podlasia są doroczne pielgrzymki młodzieży, które przybywają do Różanegosotku na początku wakacji.
5. Lipsk. Kościół Matki Bożej Anielskiej
Miejscowość i parafia Lipsk zostały założona przez króla Stefana Batorego w 1580 roku. Już wtedy nadano osadzie prawa miejskie oraz herb: łódź z żaglem. Jednak Lipsk jako miejsce kultu obrazu Matki Bożej Bazylianki wypłynął w XVII wieku. Pierwotnie obraz był czczony w cerkwi grekokatolickiej, następnie w cerkwi prawosławnej, a od 1921 roku znajduje się w neogotyckim kościele Matki Bożej Anielskiej. Jest to ikona w typie Hodegetrii. Legenda związana z pojawieniem się obrazu w Lipsku opowiada, że został on prawdopodobnie ofiarowany do cerkwi grekokatolickiej przez kwestarza bazyliańskiego. Sanktuarium w Lipsku to rówież miejsce kultu dwojga błogosławionych: Marianny Biernackiej patronki teściowych oraz Juli Rapiej-obie zamordowano w czasie II wojny światowej. Już od kilku lat w sierpniu w Lipsku odbywa się spotkanie teściowych z całej Polski.
6. Ostrożany. Sanktuarium Matki Bożej
Nazwa Ostrożany wskazuje, że było to onegdaj miejsce obronne. Pierwsze wzmianki o znajdującym się tutaj drewnianym kościele pochodzą z 1450 roku. Obecna świątynia została wybudowany w 1700 roku – niewiele już pozostało na terenie Podlasia drewnianych kościołów z taką metryką! W ołtarzu głównym znajduje się barokowy obraz Matki Bożej Ostrożańskiej powszechnie uważany za cudowny. Wizerunek jest ozdobiony srebrnymi koronami pochodzącymi z 1660 roku. Dodatkowo uwagę zwraca ambona w kształcie łodzi pochodząca z XVIII wieku. W pamięci parafian pozostają szczególnie wydarzenia z 1710 roku, kiedy to Matka Boża miała ochronić całą wieś przed zarazą. Sanktuarium diecezjalne diecezji drohiczyńskiej.
7. Łomża. Sanktuarium Matki Bożej Pięknej Miłości
Sanktuarium, które swój renesans przeżywa od połowy lat 80-tych XX wieku. Wiadomo, że czczony obraz pochodzi z XVI wieku. Został wykonany techniką olejną na desce. Znajduje się w katedrze łomżyńskiej pod wezwaniem św. Michała Archanioła. Sam Kościół został ufundowany w latach 1504-1526 przez księżnę Annę Mazowiecką. Kult obrazu zaczął się w XVII wieku, kiedy kaplica została przekazana bractwu różańcowemu. To ich działanie znacznie przyczyniło się do rozwoju popularności łomżyńskiego wizerunku. Świadectwem otrzymanych łask były wota. Od połowy XIX wieku towarzystwo różańcowe zostało rozwiązane. Obraz nieco zapomniany stracił na znaczeniu. Sytuacja zmieniła się w połowie lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku a koronacja obrazu w 1991 roku jeszcze wzmogła ruch pielgrzymkowy. W samej katedrze obok kaplicy można również podziwiać sklepienia żebrowe charakterystyczne dla gotyku mazowieckiego, ale też zespół nagrobków z XVI i XVII wieku.
8. Hodyszewo. Sanktuarium Matki Bożej Podlasia-Królowej Pojednania
Pierwsze wzmianki o Hodyszewie pochodzą z XVI wieku . Miejscowość była wsią królewską. Obecnie znajduje się tutaj sanktuarium Matki Bożej Pojednania nazywaną też Królową Podlasia. Obraz pochodzi z 1630 roku. Według legendy ikona została znaleziona na drzewie i w tym miejscu miało wytrysnąć źródło (obecnie znajduje się tam kaplica). Z czasem przeniesiono ikonę do cerkwi grekokatolickiej, gdzie pielgrzymowali wyznawcy trzech obrządków: katolickiego, grekokatolickiego i prawosławnego. Od 1875 do 1914 roku ikona znajdowała się w cerkwi prawosławnej. Wywieziona do Rosji została zwrócona w 1926 zaś do Hodyszewa ostatecznie powróciła w 1928. Obecnie można ją podziwiać w kościele wybudowanym po I wojnie światowej według projektu Oskara Sosnowskiego.
9. Krasnybór. Sanktuarium Matki Bożej Różańcowej
Sanktuarium położone w gminie Sztabin, nieco na uboczu przyciąga głównie ciekawym kształtem kościoła oraz legendą o obrazie Matki Bożej, która nie daje się kopiować. Historia tego miejsca sięga 1598 roku. Wtedy powstaje tu pierwszy obiekt sakralny – cerkiew grekokatolicka. Od 1627 roku miejscem administrują bazylianie. Kilkadziesiąt lat później do Krasnegoboru przybywają bernardyni. Kolejni gospodarze to dominikanie, którzy będą administrować obiektem do 1825 roku. Dawną cerkiew przerobiono na świątynię rzymskokatolicką, tam też do dzisiaj znajduje się obraz Matki Bożej Różańcowej. Obiekt został wybudowany w XVII wieku i jest to najstarszy kościół na dzisiejszej Suwalszczyźnie. Fachowcy określają go jako późnogotycko-renesansowy z elementami budownictwa prawosławnego.
10. Płonka Kościelna. Sanktuarium Matki Bożej Królowej Młodzieży
Płonka to miejscowość z bardzo starą metryką! Pierwsze wzmianki o tej osadzie pochodzą aż z 1203 roku, kiedy to biskupowi płockiemu Gunterowi zapisano wieś Płonka, która miała przynosić dochody w postaci myta za przejazd przez most. Parafia miała powstać dopiero w 1446 roku. Dziś do tej niewielkiej wsi przyciąga obraz Matki Bożej Płonkowskiej nazywanej Królową Młodzieży. Jest to obraz na płótnie namalowany przez Teodora Łosickiego i ofiarowany do kościoła w Płonce w 1658 roku. Kilkanaście lat później jedna z parafianek, Katarzyna Roszkowska ogłosiła, że miała widzenie „ Pani w śnieżnobiałej sukni”, która poleciła, aby jej wizerunek cieszył się szczególną czcią wiernych. Niedaleko wsi w tzw. Lasku znajduje się źródełko, które jest uważane za cudowne. Według miejscowej legendy wytrysło w momencie, kiedy obraz został uznany za płynący łaskami. Dzisiejszy neogotycki kościół w Płonce pochodzi z początku XX wieku. Według tradycji w tym miejscu modlił się Jan III Sobieski, zanim wyruszył na odsiecz wiedeńską – historię tą uwieczniono pomnikiem króla.
10 najpiękniejszych sanktuariów katolickich w Podlaskiem – podziękowania
Artykuł 10 najpiękniejszych sanktuariów katolickich w Podlaskiem w całości napisała Bernardeta Rafałko – serdecznie dziękuję za poświęcony czas i podzielenie się wiedzą z czytelnikami bloga.
Serdecznie dziękuję wszystkim, którzy zgodzili się udostępnić swoje prywatne zdjęcia na potrzeby bloga:
- Jerzemu Rajeckiemu – Podlaskie klimaty
- Danielowi Paczkowskiemu – Blog Od czasu do czasu
- Annie Sekielskiej – Wydawnictwo Od deski do deski
- Andrzejowi Męczkowskiemu – przyjacielowi bloga
Zdjęcia nie podpisane stanowią własność redakcji bloga Białystok subiektywnie.
Piękne o wielu nawet nie słyszałam wcześniej.
Już się bałem, że Płonki nie będzie 🙂 Warto odwiedzić, szczególnie teraz po remoncie świątyni i okolicy. Coś pięknego, bajka.
No jakżeż bez Płonki! Musiała być i jest.
Szkoda, że zdjęcia marnej jakości. Wszystko się wali. Szkoda, że teraz każdy fotografuje, a najgorsze, że to ośmiela się publikować.
Ważne jest żeby wiedzieć czego się szuka – tutaj raczej poszukiwacze informacji o Podlasiu lądują a nie koneserzy fotografii. Wszystko by się waliło gdyby pan musiał te marne zdjęcia oglądać, na szczęście zawsze można iść na inne strony.
A sanktuarium w Studzienicznej k. Augustowa, gdzie pielgrzymował Papież Jan Paweł II?
Panie Ryszardzie – o tym pięknym Sanktuarium pisaliśmy w artykule o Augustowie. Są tam też piękne zdjęcia.