• polski
  • angielski
  • Mapa Murali 2019
  • Turystyka
  • Kulinaria
  • Kultura
  • Historia
  • Współpraca
    • Partnerzy Bloga
    • Wycieczki na Podlasie
    • Oferta dla właścicieli obiektów
  • Dokąd się wybierasz?
    • Białystok
    • Podlasie
    • Suwalszczyzna
    • Ziemia Łomżyńska
    • Białoruś i Litwa
  • Przewodnik turysty
  • Kontakt
  • Home
  • O autorce
  • Home
  • O autorce
Facebook Twitter Pinterest Linkedin Instagram
Bialystok Subiektywnie
Blog regionalno-turystyczny o Podlasiu i Podlaskiem
  • polski
  • angielski
  • Mapa Murali 2019
  • Turystyka
  • Kulinaria
  • Kultura
  • Historia
  • Współpraca
    • Partnerzy Bloga
    • Wycieczki na Podlasie
    • Oferta dla właścicieli obiektów
  • Dokąd się wybierasz?
    • Białystok
    • Podlasie
    • Suwalszczyzna
    • Ziemia Łomżyńska
    • Białoruś i Litwa
  • Przewodnik turysty
  • Kontakt
Strona główna » Historia » Puchły. Najpiękniejsza cerkiew na Podlasiu?
HistoriaPodlasieTurystyka

Puchły. Najpiękniejsza cerkiew na Podlasiu?

Anna 30/09/2016 agroturystyka, atrakcja turystyczna, Atrakcje Podlasia, Cerkiew, Kraina Otwartych Okiennic, kuchnia lokalna, Podlasie, Prawosławie, Zwiedzanie Podlasia 9 komentarzy

This post is also available in: English

Obrazek z Podlasia

Jeżeli mam jakikolwiek wpływ na to co w naszym regionie zobaczy turysta to zawsze polecam Krainę Otwartych Okiennic. Ciągle Puchły i Soce zapytają niektórzy czytelnicy? Czy jestem monotematyczna? Nie! Uwielbiam i zawsze wplatam w program zwiedzania Supraśl, Tykocin, Puszczę Knyszyńską, Białowieską, Narwiański Park Narodowy i wiele innych perełek. Jednak jestem przeświadczona, że do całości – do zbudowania pozytywnego i pełnego obrazu Podlasia powinno się ludziom pokazać ten obraz na który czekają:

bialystok-subiektywnie-blog-o-podlasiu-kraina-otwartych-okiennic-3
Soce.

To motyw, który z fotoblogów, stron internetowych woła do ludzi z całej Polski – przyjedźcie do nas! Stare chatynki z okiennicami, otoczone uroczymi ogrodami ze staroświeckimi kwiatami i ludźmi żyjącymi w tempie 30 razy wolniejszym niż mieszkańcy miast. To wszystko w komplecie z ciszą, która kłuje w uszy oraz spontaniczną, staropolską gościnnością…Znajdziecie dziesiątki cudownych wsi na Podlasiu, ja jednak kieruję się do Soc, Trześcianki i Puchłów z kilku względów:

  • dogodna lokalizacja w drodze z Białegostoku do Puszczy Białowieskiej,
  • możliwość zorganizowania szybkiej degustacji swojskich wyrobów podlaskich,
  • imponująca, przepięknie położona cerkiew w Puchłach.

Puchły – legendy, fakty i tragedie

W internetowej Wikipedii, na blogach i w każdym artykule o Puchłach przeczytacie legendę o tym jak to w szałasie przy wiekowej lipie, schorowany starzec modlił się o zdrowie. W gałęziach drzewa ukazała mu się Matka Boża. Opuchlizna trapiąca owego człowieka zeszła, wieś nazywa się Puchły (od opuchlizny) a w miejscu tym stoi cerkiew i do dziś czci się słynący łaskami obraz Matki Boskiej. Legendy mają to do siebie ( jak ta o Gedyminie zakładającym Białystok), że prawdy się z nich nie dowiemy. Historia jest nieco bardziej skomplikowana.

Puchły
fot. Tadeusz Doroszko
  •  nazwa wsi najprawdopodobniej pochodzi od rodziny Puchłowskich, rodzina o takim nazwisku pojawia się w najwcześniejszych źródłach i jeszcze w XIX wieku występuje w spisach mieszkańców.
  • najstarszy znany zapis n/t Puchłów pochodzi z 1578 roku (Księga poborowa).
  • ośrodek maryjny w Puchłach mógł powstać jako odpór dla silnego, utrzymującego się kultu pogańskiego w pobliskich Ciełuszkach, które wówczas nosiły nazwę Święciciele.
  • okoliczne wsie takie jak Soce czy Dawidowicze stanowiły własność królewską zaś Puchły…były wsią prywatną aż do wywłaszczenia ostatnich właścicieli (Dykałowiczów) przez władze komunistyczne.
  • na mapie z 1800 roku, Puchły są opisane jako…Rychły. Czyżby skrupulatna administracja pruska się pomyliła? A może naprawdę wieś pierwotnie nazywała się Rychły?

    Puchły
    Mapa ze zbiorów Marka Korniluka
  • pierwszy cudowny wizerunek Opieki Matki Bożej Pokrow najprawdopodobniej spłonął podczas pożaru świątyni w 1771 roku.
  • dzisiejszą ikonę datuje się na XVIII wiek czyli na czas gdy parafia puchłowska była parafią unicką. Obraz choć ma schemat bizantyjski to przedstawia postaci charakterystyczne dla wyobrażeń katolickiej cywilizacji łacińskiej: w dolnej części ikony umieszczeni są przedstawiciele wszystkich stanów – władca w gronostajowym płaszczu, arystokracja, szlachta, hierarchowie Cerkwi z pastorałami, mnisi bazylianie. Do dziś na stryszku świątyni znaleźć można ikony z okresu unickiego (w galerii jeden z przykładów – Droga Krzyżowa)

 

  • pomimo kilku wieków latynizacji świątyni i polonizacji parafian, byli oni świadomi swojej odrębności (czyli ruskości) i gdy w 1839 nastąpiła kasata unii – mieszkańcy parafii oficjalnie powrócili do wiary swoich przodków czyli do prawosławia.
  • w II poł. XIX wieku Puchły stały się znane w całym Cesarstwie Rosyjskim. Działali tutaj księża Grzegorz i Flor Sosnowscy. Pionierzy oświaty, niestrudzenie walczący z analfabetyzmem i zacofaniem swoich parafian. Efekty ich długoletniej pracy przyniosły wspaniały plon. Okoliczni chłopi zrozumieli jaką szansę niesie edukacja. Odczyty, wykłady ale także sieć szkółek parafialnych zmieniły mentalność mieszkańców. Zdarzało się, że nawet kilkaset osób brało udział w organizowanych prelekcjach.
Puchły
fot. Tadeusz Doroszko
  • w 1887 roku, istniejąca tu ledwie dwa lata biblioteka parafialna, liczyła 6000 woluminów! W całej Diecezji Litewskiej w 1883 roku działało tylko 15 szkółek parafialnych w tym cztery w parafii puchłowskiej! (Puchły, Soce, Dawidowicze, Ciełuszki)
  • 14 października, w dniu święta Pokrowy do Puchłów przybywały tysiące wiernych. Do dziś, każdego roku na październikowym odpuście gości kilkaset osób jednak dla porównania, w 1938 roku odnotowano … około 20 tysięcy pątników z trzech powiatów!
  • cudowny obraz słynął łaskami w całym regionie. Matka Boża z Puchłów była patronką hodowców i dlatego chłopi nie tylko zanosili modły ale także składali ofiary w postaci prosiąt, drobiu, jajek czy innych plonów – zdarzało się to jeszcze w latach 70-ch XX wieku.
Puchły
fot. Tadeusz Doroszko
  • prawdopodobnie pierwsza cerkiew została zniszczona podczas huraganu w 1754, druga zbudowana w 1756 roku jako świątynia unicka spłonęła w 1771, kolejną wybudowano w 1798 roku, wielokrotnie remontowano ale okazała się zbyt mała i w 1913 roku rozpoczęto wznoszenie dzisiejszej świątyni.
  • budowę przerwała przymusowa ewakuacja mieszkańców w głąb Rosji, zwana „bieżeństwem„. W latach 1915-1918 w cerkwi urządzono obóz jeniecki. Powracający z tułaczki parafianie cierpieli głód i ubóstwo, odbudowa cerkwi przesuwała się na późniejsze lata międzywojnia. Dodatkowym ciosem dla społeczności był pożar kapliczki cmentarnej. Parafia straciła wówczas ikony i cenne archiwalia.
  • dzisiejsza polichromia na ścianach i sklepieniu świątyni powstała z początkiem lat 60-ch XX wieku, wtedy też odnowiono ikonostas.

Puchły. Zachwycające wnętrze

Cerkiew w Puchłach robi wrażenie na każdym przybyszu. Z którejkolwiek strony byśmy nie jechali, niespodziewanie wyłania się z morza zieleni, położona na małym wzniesieniu, nad rzeką Narew. Piękna i skromna – niemy świadek tysięcy ludzkich radości i nieszczęść. Trwa i wbrew wszystkiemu przyciąga…wiernych, turystów, znawców architektury. Wnętrze również zaskakuje: biały, świetlisty ikonostas. Polichromie – proste, ludowe, na miarę wymagań lokalnej społeczności – może dlatego bliskie sercu i dające poczucie wspólnoty z przedstawionymi postaciami. Zapraszam Was do obejrzenia galerii zdjęć. Cerkiew zachwyca o każdej porze roku. Serdecznie zapraszamy – relaks, wypoczynek i kontakt z naturą gwarantowane!

Puchły. Galeria zdjęć Tadeusza Doroszko

Puchły
fot. Tadeusz Doroszko
fot. Tadeusz Doroszko
fot. Tadeusz Doroszko

Powyższy wpis powstał na bazie artykułu „Historia parafii Opieki Matki Bożej w Puchłach” autorstwa Ireny Matus, który ukazał się w Kalendarzu prawosławnym na rok 2016 oraz książki „Święte miejsca i cudowne ikony Prawosławne sanktuaria na Białostocczyźnie” autorstwa ks. Grzegorza Sosny.

Dziękuję Markowi Kornilukowi za możliwość udostępnienia mapy z 1800 roku.

Poprzedni artykuł Doktor Lew Cukierman z Gródka. Część 2
Następny Artykuł Maison du Cafe. Najmodniejsza kawiarnia w Białymstoku?

O Autorce

Anna

Anna jest przewodnikiem turystycznym PTTK i serdecznie zaprasza na Podlasie. Blog led by licensed tour guide. Leisure, Travel & Tourism in Podlasie.

Przeczytaj również

  • Spacer po Białymstoku śladami Ludwika Zamenhofa. Szlaki turystyczne część 1.

    20/12/2022
  • Wojszki

    Wojszki. Podlaska wieś zachwycająca zdobnictwem. Historia, galeria

    21/10/2022
  • Zwiedzanie Supraśla

    Zwiedzanie Supraśla. Prawosławie w podlaskim miasteczku. Część 2

    01/09/2022

9 komentarzy

  1. Daniel Odpowiedz
    20/10/2016 at 14:45

    Ania, ja również jestem zauroczony Krainą Otwartych Okiennic, ale myślę że w Twoim przypadku jeszcze jeden czynnik decyduje o tym, że tak Ci się podoba 🙂 P.S. Czy widziałaś film „Dzwonnik” Jerzego Kaliny? P.S. 2 Tu zagadka: Czy wiesz, gdzie jest pochowany Flor Sosnowski?

    • Anna Odpowiedz
      20/10/2016 at 17:56

      Ale mi zadałeś zagadkę 🙂 Nie wiem, nie oglądałam… Czynnik taki, że spędziłam w Krainie Otwartych Okiennic kawał dzieciństwa 🙂

    • Krzysztof M Odpowiedz
      02/05/2018 at 14:11

      Puchły napisane grażdanką można przeczytać jako Rychły.

    • Edyta Odpowiedz
      09/11/2019 at 17:51

      Czy ktos moze podac mi link do tego filmu ?:)

  2. Daniel P. Odpowiedz
    20/10/2016 at 22:02

    Co do filmu, jeśli będziesz miała okazję obejrzyj. Opowieść o Eugeniuszu Siemieniuku, dzwonniku cerkwi w Puchłach. A jeśli chodzi o Flora Sosnowskiego (znałem wcześniej informacje o działalności ojca i syna w Trześciance i Puchłach) natknąłem się przygotowując się do oprowadzania po Wygodzie w zeszłym roku. Odnalazłem nawet jego nagrobek. Całą historię ciekawie przedstawia link: https://www.facebook.com/fundacjanarubiezy/photos/pcb.513812822131528/513812382131572/?type=3

    • Anna Odpowiedz
      22/10/2016 at 19:21

      Muszę obejrzeć, dzięki za informację i link, ciekawa stronka! Pozdrawiam

  3. Monika Odpowiedz
    19/08/2017 at 11:28

    Czy cerkiew w Puchłach jest udostępniona do zwiedzania?

    • Anna Odpowiedz
      21/08/2017 at 14:37

      Trzeba się umówić – zadzwonić na plebanię innymi słowy.

  4. Jan Rakula Ambrożewicz Odpowiedz
    14/10/2020 at 06:20

    I ja poczuwam się do dodania kilku słów komentarza .Otóż matka mojej Babci Antoniny(zm.w 1986 w wieku 96 lat) nazywała się Justyna Puchlowska i była córką popa w Puchlach.Pomimo,że duchowny prawosławny miał on świadomość pochodzenia z unickiej rodziny i nawet potajemnie odbył pieszą pielgrzymkę do Częstochowy.Wg. opowiadań babci Antoniny w czasach jej młodości niektórzy okoliczni mieszkańcy byli „uniatami”potajemnie i czasem potajemnie przyjeżdżaL do nich duchowny unicki…Justyna wyszła za mąż za Józefa(?)Ostaszewskiego z pobliskich Rogoz(ojca Antoniny) a owdowiawszy,powtórnie za Mierzwinskiego,ekonoma w pobliskim majątku.Jeszcze przed nastaniem Niepodległości cala rodzina Ostaszewskich przeszła na katolicyzm,oprócz siostry Antoniny,Marii,która już była żoną urzędnika carskiego.Nie wszyscy z pochodzenia unici przeszli na katolicyzm,b.wielu pozostało przy narzuconym przez cara prawosławia…

Zostaw komentarz

Anuluj pisanie odpowiedzi

Szukaj

O mnie – Kontakt

Mam na imię Anna. Jestem przewodnikiem turystycznym i historykiem. Chciałabyś/chciałbyś przyjechać na Podlasie? Potrzebujesz planu działania i podpowiedzi, co robić w województwie podlaskim? Skontaktuj się ze mną telefonicznie: 0048 504 868 400 lub mailowo: ania@bialystoksubiektywnie.com

Najpopularniejsze posty

  • Źródełka słynące cudami na Podlasiu
    Źródełka słynące cudami czyli 10 niezwykłych miejsc. Część 1. Epidemie na Podlasiu
  • Getto w Białymstoku
    Getto. Część 1. Losy białostockich Żydów od września 1939 do „akcji lutowej”
  • Śledzik białostocki
    Śledzik białostocki. Co to znaczy śledzikować? Trzy klasyczne przepisy na śledzia po białostocku
  • Ziołowy Zakątek
    Ziołowy Zakątek w Korycinach. Bogactwo Podlasia w pigułce. Galeria Krzysztofa Kadziewicza
  • Monaster w Supraślu
    Monaster w Supraślu. Dzieje klasztoru oraz przewodnik po prawosławnym Supraślu. Część 1
  • Święte źródła na Podlasiu
    Święte źródła na Podlasiu i w podlaskim. Miejsca mocy. Część 2
  • mrowisko przepis
    Mrowisko. Przepis na litewskie ciasto szturmem zdobywające Podlasie. Kuchnia podlaska

Polub nas na Facebooku

Social Media

Kooperacja – media

Narodowy Portal Turystyczny

Weranda Weekend

Przedsiębiorcze Podlasie

Szlaki w Polsce

Polska Nieodkryta

Polskie Radio Białystok

Obcasy Podlasia

Rzeczpospolita

Serwis Turystyczny Radia Białystok

Kurier Poranny

Zielona Linia

Telewizja Białystok

Dwójka. Polskie Radio

Munchies – Vice.com

Na Temat

Polen Journal.de

PolskieRadio.pl

Gazeta Wyborcza

Najnowsze wpisy

  • Spacer po Białymstoku śladami Ludwika Zamenhofa. Szlaki turystyczne część 1.
  • Na ratunek starym domom
    Na ratunek starym domom. Ostatnia szansa na zachowanie okruchów dawnego Białegostoku?
  • Wojszki
    Wojszki. Podlaska wieś zachwycająca zdobnictwem. Historia, galeria
  • Zwiedzanie Supraśla
    Zwiedzanie Supraśla. Prawosławie w podlaskim miasteczku. Część 2
  • Zygmunt August na Podlasiu
    Zygmunt August na Podlasiu. Śladami ostatniego Jagiellona w 450-lecie jego śmierci

Tagi

agroturystyka architektura atrakcja turystyczna atrakcje dla dzieci Atrakcje Podlasia Atrakcje Suwalszczyzny autochtoniczna ludność Białorusini na Podlasiu Białystok Cerkiew drewniany Białystok filmowe Podlasie Gwara podlaska Historia jewish białystok jewish trail kościół katolicki na Podlasiu Kraina Otwartych Okiennic kuchnia lokalna kuchnia podlaska Magia Podlasia mniejszości podlaskie Nadbużańskie Podlasie Narew Pałac Branickich Podlasie podlaskie Prawosławie Puszcza Knyszyńska recenzja restauracja slow food Supraśl Suwalszczyzna synagoga Szlak Dziedzictwa Żydowskiego szlak murali szlak tatarski sztuka Tatarzy Tykocin województwo podlaskie zabytek Zwiedzanie Podlasia Żydzi

Newsletter

Archiwum

LINKI

Długoterminowa pogoda

Rękodzieło artystyczne z Podlasia

Pasieka Ulikowo/Blog o pszczołach

Facebook Twitter Pinterest Linkedin

Meta

  • Zaloguj się
  • Kanał wpisów
  • Kanał komentarzy
  • WordPress.org
© Copyright 2014. Theme by BloomPixel.
  • polski
  • angielski