Muzea Białegostoku i okolic. 10 ciekawych muzeów do odwiedzenia. Ściąga dla oszczędnych

Najciekawsze muzea czekają na Was przez cały rok…

Muzea Białegostoku i okolic są niezwykle wręcz oblegane … raz do roku – w Noc Muzeów 😉 Wtedy to szał zwiedzania ogarnia tak mieszkańców Polski jak i Białegostoku. Gdybyście jednakowoż chcieli odwiedzić nasze lokalne przybytki historii i sztuki w innym terminie, obejrzeć ich zasoby bez pośpiechu, tłoku i nie płacić za wiele (lub nic) to skorzystajcie z poniższej subiektywnej ściągi. W 2019 roku Muzeum Podlaskie w Białymstoku obchodzi jubileusz 70-lecia. Piękna rocznica, która zobowiązuje – warto więc trzymać rękę na pulsie. Już w grudniu 2018 na stronie placówki  pojawiły się interesujące informacje: „Z tej okazji  (jubileuszu – przyp.red.) przygotowaliśmy dla Państwa specjalne muzealne spotkania, na których zaprezentujemy nasze zbiory, wystawy, działania edukacyjne. Zapraszamy Państwa do świętowania razem z nami. Każdy z Oddziałów Muzeum Podlaskiego będzie zapraszał do swojej siedziby w wybrany weekend roku 2019.”

Muzea Białegostoku i okolic – próba systematyki

Poniższy tekst co oczywiste, nie wyczerpuje tematu muzeów Białegostoku i okolic. Obejmuje jedynie największe instytucje położone w samym Białymstoku i bliskiej odległości od niego. Małe izby pamięci czy też perełki jak ta w Czyżewie opisujemy systematycznie od kilku lat. Muzeum Podlaskie z siedzibą główną w białostockim ratuszu składa się z 7-u oddziałów. Skrupulatni turyści zwiedzający stolicę Podlasia nie powinni jednak pomijać Muzeum Wojska, Medycyny i Farmacji czy Kultury Ludowej. Trudny wybór gdy ma się kilka godzin… a trzeba przecież wiedzieć, że są tu jeszcze galerie sztuki: tuzy takie jak Arsenał oraz te mniejsze, kameralne lecz z ambicjami! Zapraszamy do naszego subiektywnego przeglądu.

Muzea Białegostoku i okolic. 10 miejsc wartych odwiedzenia

1. Muzeum Ikon w Supraślu

Jedna z najbardziej obleganych placówek w naszym regionie. Nie bez kozery…Przekraczając progi muzeum przenosimy się do świata tajemniczej duchowości prawosławia. Naszych uszu dobiega mistyczny śpiew liturgii prawosławnej, pomieszczenia są przyciemnione a oczom ukazują się kolejne zbiory przepięknych ikon i krzyży. Przewodnik wprowadza odwiedzających w arkana sztuki pisania ikon, omawia symbolikę a na koniec … wisienka na torcie: oglądamy freski z XVI wieku – cudem ocalone z ruin cerkwi monasterskiej, bestialsko wysadzonej w powietrze w 1944 roku. Godzina w Muzeum Ikon to niezwykle efektywna lekcja a jednocześnie doskonały wstęp do dalszego poznawania prawosławnego dziedzictwa Podlasia. Więcej informacji o Supraślu znajdziecie w naszym artykule TUTAJ.

Czwartek – dzień bezpłatnego wstępu (grupy zorganizowane płacą za przewodnika)

2. Muzeum Historyczne w Białymstoku

Muzeum w centrum miasta a jednak mało znane i niewiedzieć dlaczego niezbyt popularne wśród mieszkańców i turystów. Niesłusznie! Muzeum Historyczne prezentuje dwie unikalne makiety: Hotelu Ritz oraz jedną z największych w Polsce makiet: barokowego Białegostoku, tak jak go zaprojektował hetman Jan Klemens Branicki. Chcecie zobaczyć jak wyglądał legendarny Hotel Ritz i Białystok w XVIII wieku? Jak urządzali swoje mieszkania bogaci białostoczanie z przełomu XIX/XX wieku? Udajcie się na ul. Warszawską 37. To tam w przepięknej, secesyjnej kamienicy niegdyś należącej do rodziny Cytronów usytuowano Muzeum Historyczne. Warto wiedzieć, że to tutaj z wielką pieczołowitością przechowuje się i chroni wiekowe pamiątki związane z podlaską mniejszością tatarską: korany, chamaiły, dywany i wiele innych… Niestety eksponaty te są prezentowane tylko czasowo.

SOBOTA – dzień bezpłatnego wstępu

3. Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy

W XVIII wieku pałac letni Jana Klemensa Branickiego w Choroszczy stanowił bardzo istotne uzupełnienie jego głównej siedziby w Białymstoku. Dziś po dawnej świetności nie zostało wiele lecz w choroskim pałacyku urządzono przytulne muzeum prezentujące perełki z czasów Branickich: meble, kominki, obrazy i drobne elementy wyposażenia. Nie musicie jechać nad Loarę żeby posmakować XVIII-o wiecznego przepychu zaś spacerując po okalającym pałac ogrodzie wspomnijcie poniższy cytat:

„Chociaż (letnia rezydencja-przyp.red.)nie należała do rozległych, to stanowiła jeden z najważniejszych elementów w całokształcie budowlanych poczynań hetmana, zaliczyć ją też należy do najbardziej cennych rozwiązań owej epoki. (…)Możliwe tu było pełniejsze niż w Białymstoku wcielenie idei ogrodu francuskiego, z przecinającymi się alejami tworzącymi węzły komunikacyjne, z włączeniem zwierzyńca w obręb kompleksu zieleni dekoracyjnej i połączenie całości z krajobrazem otwartymi osiami widokowymi. Do pałacu wiodła aleja obsadzona szpalerem wierzbowym, w pobliżu znajdowały się ogrody warzywne, oranżeria wraz z domkiem ogrodnika i holendernia. Brama z obydwu stron była ujęta przez kordegardę i domek odźwiernego. Boczne granice dziedzińca wyznaczały dwie oficyny: od wschodu gościnna i kuchenna od zachodu. Przed oficynami rosły szpalery strzyżonych kasztanowców, (…). (źródło: muzeum.białystok.pl )

ŚRODA – dzień bezpłatnego wstępu

4. Muzeum w Tykocinie – Synagoga

Program obowiązkowy, perła Podlasia, zajęła piąte miejsce w Plebiscycie Magazynu National Geographic Traveler „7 Nowych Cudów Polski 2013”.  Już sam fakt, że masowo odwiedzają ją turyści z Izraela mówi o jej wyjątkowości. Cudem przetrwała II wojnę światową, druga co do wielkości synagoga w Polsce. Wybudowana w 1642 roku, po zagładzie Żydów tykocińskich opuszczona i zrujnowana…W latach 70. XX wieku odremontowana i oddana do użytku jako jeden z oddziałów Muzeum Podlaskiego. Obecnie w nowych kolorach, które nawiązują do tych oryginalnych, odkrytych na najstarszych warstwach elewacji. Pod koniec 2018 roku synagogę oddano do użytku po kolejnej, kompleksowej renowacji. Integralną częścią muzeum w Tykocinie jest Dom Talmudyczny (Beit Midrasz z XVIII wieku), gdzie zgromadzono m.in. fragmenty kolekcji Zygmunta Glogera, meble z epoki oraz obrazy „Zycha” Bujnowskiego, utalentowanego malarza mieszkającego przed wojną w Tykocinie. Dom Talmudyczny gości wystawy czasowe a muzeum w synagodze pielęgnuje pamięć o tykocińskiej społeczności żydowskiej. Aby dowiedzieć się więcej o Tykocinie koniecznie zajrzyjcie do naszego artykułu TUTAJ.

SOBOTA – dzień bezpłatnego wstępu

5. Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego w Białymstoku

Alfons Karny urodził się w Białymstoku i należał do grona najwybitniejszych rzeźbiarzy II Rzeczypospolitej. Jego portrety zdobyły wiele krajowych i zagranicznych nagród. Swoje uznanie wyraziło również Society Of Portrait Sculptors przyznając mu międzynarodową nagrodę The Jean Masson Davidson Medal. Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego otwarto w 1993 roku. Gromadzi dzieła rzeźbiarza i dokumentuje artystyczną działalność artysty, organizuje ekspozycje sztuki współczesnej w zakresie malarstwa, rzeźby, grafiki, fotografii oraz prowadzi działalność edukacyjną ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb osób z dysfunkcją wzroku i słuchu oraz z niepełnosprawnością intelektualną. Nawet jeżeli nie interesujecie się rzeźbą uwzględnijcie wizytę w tym muzeum! Mieści się ono w cudownym, drewnianym budynku, jedynym już takim w Białymstoku. To willa generała von Driesena w której czasowo zamieszkiwała też m.in. rodzina Hasbachów (o nich przeczytacie TUTAJ) i Beckerów. Wciąż możemy tu oglądać zachowany dawny układ pomieszczeń, fragmenty oryginalnych tapet, sztukaterie, polichromie, plafony, boazerie i fragmenty posadzek. Willa, wraz z całym zespołem, jest najlepiej zachowanym w Białymstoku przykładem miejskiej rezydencji z końca XIX wieku.

NIEDZIELA – dzień bezpłatnego wstępu

6. Ratusz w Białymstoku 

Usytuowany w sercu Białegostoku, na Rynku Kościuszki. Pięknie utrzymany: z czterema alkierzami, wieżą z zegarem i …Restauracją Esperanto na zapleczu (przeczytajcie o niej TUTAJ). Siedziba główna Muzeum Podlaskiego a jednocześnie rzadki w Polsce przykład ratusza alkierzowego. Choć jego nazwa sugeruje, że był siedzibą władz miejskich…nie jest to prawda. Na stronie muzeum czytamy:

Białostocki ratusz nigdy nie był siedzibą władz miejskich. Nadana mu została funkcja handlowa. Był to więc nie tyle ratusz, co bardziej kramnice lub sukiennice. Ufundowany przez Jana Klemensa Branickiego, miał w jego wizji miasta komponować przestrzeń rynku, stanowić jego dominantę architektoniczną i być świadectwem gustu fundatora. (…) W 1922 roku w ratuszu – bazarze mieściło się ponad 100 różnej branży sklepików. Stan techniczny i estetyczny tego zabytkowego obiektu budził ogromne zastrzeżenia. Konserwator Okręgu Białostockiego w 1923 roku wnioskował o wywłaszczenie wszystkich właścicieli i przeprowadzenie rekonstrukcji budynku. Plan ten nie został zrealizowany. W 1940 roku okupujący Białystok Rosjanie chcąc postawić w centrum miasta pomnik Józefa Stalina rozebrali ratusz, widząc w nim symbol szlacheckiej Rzeczpospolitej. W 1953 roku, dzięki staraniom Władysława Paszkowskiego – Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków – rozpoczęto jego odbudowę. Autorem projektu architektonicznego była Zofia Chojnacka. Wnętrza zaprojektował Stanisław Bukowski. Prace zakończono w 1958 roku, przeznaczając ratusz na siedzibę Muzeum Okręgowego.

Stała ekspozycja muzealna to Galeria Malarstwa Polskiego, która liczy ponad 120 dzieł najwybitniejszych polskich i obcych malarzy, działających w ciągu ostatnich 250 lat. Innymi słowy czeka nas szybka lekcja z klasyki rodzimego malarstwa zaś wisienką na torcie będą portrety Jana Klemensa Branickiego i jego żony Izabeli, które przedstawiciele muzeum brawurowo nabyli na aukcji w Monachium w 2017 roku.

NIEDZIELA – dzień bezpłatnego wstępu

7. Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej

To miejsce jest po prostu piękne, zwłaszcza latem kiedy to stare chałupy, szlachecki dwór, przydrożne krzyże i wiatraki otacza naturalna, wiejska roślinność. Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej jest skansenem, logicznym wobec tego jest fakt, że ekspozycja pod gołym niebem otwarta jest w ciepłym sezonie tj. od kwietnia do końca października. Oprócz drewnianych zabytków budownictwa ludowego, podbiałostocki skansen słynie na całą Polskę ze swojej niepowtarzalnej, jedynej takiej w kraju ekspozycji: leśnej bimbrowni.

W Puszczy Knyszyńskiej, Białowieskiej i na rozlewiskach Biebrzy funkcjonują bimbrownie, których  możliwości produkcyjne są ogromne. Fabryczki zadziwiają pomysłowością, profesjonalnymi rozwiązaniami i… jakością trunku. Co i rusz policja likwiduje kolejną leśną bimbrownię ku rozpaczy stałych odbiorców. Jedna z nich nie została wysadzona w powietrze lecz… w 2009 trafiła do muzeum. Ekspozycję z kompletną aparaturą podziwiają turyści jak i znawcy tematu, zwłaszcza praktycy… (ciąg dalszy czyli o tym dlaczego bimber jest ważną częścią podlaskiej tożsamości pisaliśmy TUTAJ.)

Zaglądajcie na stronę Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej – w kalendarzu placówki są świetne imprezy: festiwale (m.in. Festiwal Kultury Tatarskiej), jarmarki, inscenizacje związane z rokiem obrzędowym itd.

PONIEDZIAŁEK – od kwietnia do października – dzień bezpłatny

8. Centrum im. Ludwika Zamenhofa

Ludwik Zamenhof to bezwzględnie najbardziej znany białostoczanin! Pomniki, place i ulice jego imienia znajdziecie w każdym dużym mieście na świecie. Jak szkoda, że dom w którym urodził się twórca esperanto nie istnieje…to miejsce dziś ma specjalny status na mapie miasta: znajdziecie tam ciekawy mural oraz stosowne tablice informacyjne.  Warto zdać sobie sprawę, że dzieło życia Zamenhofa – język esperanto, powstało pod wpływem atmosfery i realiów Białegostoku drugiej połowy XIX wieku. Jak i dlaczego? Na czym polega lingwistyczny fenomen i trwanie języka esperanto?  O tym pisaliśmy TUTAJ.  Aby wczuć się w klimat XIX -wiecznego, żydowskiego Białegostoku, warto obejrzeć wystawę stałą w Centrum im. Ludwika Zamenhofa. Nowoczesna, interaktywna forma pobudza wyobraźnię:

Po wystawie prowadzi nas głos lektora, a w klimat dawnego Białegostoku pozwalają wczuć się dobiegające z głośników odgłosy ulicy, straganiarzy, przekupek, czy zwykłych przechodniów mówiących po polsku, rosyjsku i w jidysz. Plansze z tekstami informacyjnymi są zredagowane w dwóch językach: esperanto i angielskim. Wystawa jest multimedialna, wyposażona w ekrany oraz uzupełniona o projekcję filmów. (cytat ze strony CLZ)

NIEDZIELA – dzień bezpłatnego wstępu

9. Muzeum Wojska w Białymstoku

Cieszy się sporym zainteresowaniem, choć to muzeum w klasycznym stylu lecz wyraźnie ewoluuje w kierunku bliższej interakcji z widzem.

Początki Muzeum Wojska w Białymstoku sięgają roku 1968. We wrześniu tego roku przy Muzeum Okręgowym (obecnie Muzeum Podlaskie) powołano dział historii wojskowości. Zajął się on badaniem bogatej historii militarnej regionu północno-wschodniej Polski oraz gromadzeniem eksponatów z nią związanych. Nowej instytucji przydzielono część pomieszczeń w Pałacyku Gościnnym przy ulicy Kilińskiego 6. Jednak nie były one w stanie pomieścić szybko rozrastających się zbiorów i konieczne stało się znalezienie nowej siedziby. W 1974 r. władze Białegostoku przeznaczyły na ten cel budynek przy ulicy Kilińskiego 7, vis a vis dotychczasowej siedziby. (…) Muzeum Wojska w Białymstoku jest największą tego typu instytucją w województwie podlaskim (…). W ciągu ponad 40 lat działalności Muzeum Wojska zebrało pokaźną kolekcję eksponatów. Pochodzą one z zakupów i wykopalisk, ale również z darów mieszkańców miasta i lokalnych jednostek wojskowych. W naszych zbiorach znajduje się broń biała od czasów średniowiecza po szable ułanów, broń palna z niemal wszystkich krajów Europy, a także elementy wyposażenia i umundurowania (przede wszystkim polskie, niemieckie i rosyjskie). Pozyskiwanie nowych eksponatów ma na celu odtworzenie wyglądu żołnierzy z konkretnych okresów historycznych. Oddzielny zbiór stanowi kolekcja dokumentów historycznych.

Z części zbiorów Muzeum Wojska wydzielony został zbiór dotyczący zsyłek na Syberię. Zasili on ekspozycję powstającego w Białymstoku Muzeum Pamięci Sybiru. Między innymi znajdzie się tam „tiepłuszka” czyli replika wagonu towarowego, którym tysiące Polaków odbyły urągającą człowieczeństwu, wielotygodniową podróż na „białe niedźwiedzie”. Wielu z nich nigdy stamtąd nie wróciło…

SOBOTA – dzień bezpłatnego wstępu

10. Muzeum Historii Medycyny i Farmacji

Jedna z najmłodszych placówek muzealnych naszego miasta – istnieje od 2011 roku. Funkcjonuje w prawym skrzydle Pałacu Branickich. Właścicielem pałacu natomiast (od przeszło 60 lat) jest Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Z tego też powodu zwiedzanie rezydencji  jest dla wielu turystów możliwe wyłącznie poprzez wizytę w Muzeum Historii Medycyny i Farmacji – pisaliśmy o tym TUTAJ.

Muzeum zajmuje pomieszczenia na parterze prawej oficyny pałacowej. Według źródeł historycznych, w XVIII i na początku XIX wieku lewa część tej oficyny pałacowej służyła celom mieszkalnym. Kwaterowano tu gości przybyłych do Branickich, oficjalistów. Po 1771 roku tj. po śmierci Jana Klemensa Branickiego, pomieszczenia te w miesiącach zimowych zamieszkiwała wdowa po hetmanie – Izabela z Poniatowskich Branicka. Prawa, niższa część oficyny, posiada cechy architektoniczne świadczące o dłuższej historii. W XVIII wieku, parter tej części oficyny służył jako stajnia. Do dziś zachowały się oryginalne, kamienne żłoby końskie, pochodzące z tego okresu.

Niezależnie od wizyty w Pałacu Branickich serdecznie zachęcamy do zwiedzania medycznej placówki muzealnej. Warto! Ekspozycja robi wrażenie. Od polowego szpitala przez dawną aptekę po mrożące krew w żyłach, w pełni wyposażone gabinety dentystyczne, ginekologiczne po zamknięte w formalinie płuca palacza… Wartość edukacyjną mają też dwie zadziwiające kolekcje: przedmiotów połkniętych i wciągniętych nosem przez człowieka. Szok!

Oprócz 10 placówek wymienionych powyżej polecamy również:

• Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze im. Profesora Andrzeja Myrchy – przeczytacie o nim TUTAJ.
• Galeria im. Śledzińskich w Białymstoku – informacje TUTAJ.
• Muzea Białegostoku i okolic zapraszają! Ceny biletów w pozostałe dni i inne ważne informacje:

1. http://www.muzeum.bialystok.pl/s,ratusz–siedziba-glowna,20…
2. http://www.mwb.com.pl/mwb2014/
3. http://www.centrumzamenhofa.pl/p,95,bilety