Puszcza Białowieska. Artykuł zaktualizowany w 2024 roku
Puszcza Białowieska to miejsce, które każdy Polak powinien odwiedzić. Bezcenne dziedzictwo jakim jest las pierwotny już kilkaset lat temu docenili polscy królowie ustanawiając tu swoje prywatne dobra stołowe. W XIX wieku chronili ją carowie. To na terenie Białowieskiego Parku Narodowego ocalono od zagłady żubry (o czym pisaliśmy TUTAJ ). W 1979 roku Puszcza Białowieska trafiła na listę światowego dziedzictwa UNESCO. To niczym Oscar, najwyższe wyróżnienie z możliwych, żaden inny polski obiekt przyrodniczy nie dostąpił tego zaszczytu. Dzisiejszy artykuł jest właściwie przewodnikiem dla początkujących, pomoże Wam zaplanować atrakcyjny weekend w Białowieży czy też wypełnić luki w wakacyjnym pobycie na Podlasiu. Koneserzy regionu proszeni są o komentarze i wskazówki, to z pewnością nie będzie ostatni artykuł o naszej wspaniałej puszczy.
-
Muzeum Przyrodniczo-Leśne Białowieskiego Parku Narodowego
Bezwzględnie powinno być podstawowym punktem mądrze zorganizowanej wycieczki do Puszczy Białowieskiej. Metrykalnie to najstarsze muzeum województwa podlaskiego. Jego zadaniem (realizowanym z powodzeniem) jest pokazanie bogactwa fauny i flory oraz naturalnych procesów zachodzących w lesie pierwotnym. W nowoczesny i innowacyjny sposób prezentowane są walory przyrodnicze ale także życie ludzi na obszarze Puszczy Białowieskiej. Zwiedzającym towarzyszą światła, dźwięki, odgłosy zwierząt…Przewodnicy z zaangażowaniem wyjaśniają szerzej nieznane mechanizmy naturalne. Zaczynamy rozumieć puszczę i jej ochronę. Zanim wybierzemy się do lasu warto posłuchać opowieści muzealnych – to najlepsze przygotowanie przed wizytą w rezerwacie ścisłym.
2. Puszcza Białowieska. Rezerwat ścisły czyli Obręb Ochronny Rezerwat
Kwintesencja Puszczy Białowieskiej i serce Białowieskiego Parku Narodowego. Miejsce gdzie czas się zatrzymał…Wchodzimy do pierwotnego lasu – tutaj naturalne procesy zachodzą nieprzerwanie od setek tysięcy lat. Otacza nas cisza, czujemy wielkość i mądrość natury. Widzimy drzewa, które umierają tym samym stanowiąc dom i azyl dla setek innych gatunków. Tu interwencje ludzi ogranicza się do minimum. Wejście do rezerwatu ścisłego jest doświadczeniem krajoznawczym ale i metafizycznym. Serdecznie rekomendujemy wizytę w tym miejscu wiosną, we wczesnych godzinach rannych. Człowiek o minimalnej wrażliwości zapamięta te chwile do końca życia. Pamiętajcie, że zwiedzanie jest możliwe wyłącznie z certyfikowanym przewodnikiem Białowieskiego Parku Narodowego w grupach nie przekraczających 12 osób.
3.Park Pałacowy w Białowieży
Fenomen twórcy tej oazy zieleni jest niepodważalny! Park pałacowy jest autentycznie piękny o każdej porze roku…Zaprojektowany przez Walerego Kronenberga, na przełomie XIX/XX wieku – stanowił otoczenie dla rezydencji mysliwskiej carów (która stała dokładnie w tym miejscu gdzie dzisiaj jest Muzeum Przyrodnicze). Park nie ma żadnego ogrodzenia ani wyraźnych granic, nasadzenia na 50-u hektarach choć w stylu angielskim są głęboko przemyślane. Feeria barw, gatunków i kształtów – park od ponad 100-u lat nie jest w żaden sposób kształtowany a jednak zachwyca! Oprócz roślin na jego terenie znajduje się m.in. Dworek Gubernatora, obelisk upamiętniający polowanie króla Augusta III Sasa w 1752 roku, zabudowania gospodarcze dawnego pałacu myśliwskiego oraz groblę poprowadzoną pomiędzy dwoma stawami.
4. Cerkiew św. Mikołaja w Białowieży
Cerkiew w której onegdaj modlił się car Mikołaj II wraz z rodziną i świtą. Wybudowana w latach 1894–1897 – uchodziła za najpiękniejszą w Guberni Grodzieńskiej a ciekawostką jest fakt, że stanęła na miejscu swojej poprzedniczki, drewnianej cerkiewki, która została przeniesiona do Trześcianki, gdzie do dziś pełni funkcję kaplicy cmentarnej. Najcenniejszy jest jednak unikatowy ikonostas cerkwi w Białowieży, jedyny taki w Polsce i jeden z dwóch w Europie – wykonany z chińskiej porcelany. Korekta: Ikonostas jest ceramiczny (ceramika szkliwiona w typie majolika), ale absolutnie nie leżał nawet obok porcelany, tym bardziej chińskiej. Technika wykonania i wyjątkowe zdobienia świadczą o jego unikalności (jedyny tego typu w Polsce, jeden z trzech znanych dla mnie w tej części Europy – drugi, bliźniaczy w miejscowości Nowotomnikowo w Rosji, jeden zupełnie inny w Czechach). Informację podaję za znawczynią tematu: Karoliną Tałuć – konserwatorką zabytków. Dziękuję za sprostowanie!
5. Białowieża Towarowa – Restauracja Carska
Wybudowany w 1903 roku jako dworzec pomocniczy, odciążajacy ruch na stacji Pałac, po wojnie i w latach 90.XX wieku systematycznie popadał w ruinę. Po zamknięciu nierentownej linii zdawało się, że jego los jest przypieczętowany. Jednak ostatecznie, po wielu perypetiach trafił w dobre ręce. Obecni właściciele zostali w 2004 r. laureatami konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków w Warszawie Zabytek Zadbany. Dziś Dworzec Białowieża Towarowa mieści zjawiskowo urządzoną Restaurację Carską, apartamenty w wieży ciśnień oraz „pokoje” w oryginalnych, zabytkowych wagonach.
6. Rezerwat Pokazowy Żubrów
Punktu obowiązkowy każdej wycieczki, no bo jak to?! Być w Białowieży i nie zobaczyć żubrów? Może się zdarzyć i tak. Zwierzęta są bowiem eksponowane w warunkach półnaturalnych, w dużych zagrodach, gdzie mogą się zaszyć wśród traw…Oprócz żubrów zobaczymy tu m.in wilki, dziki, sarny, jelenie i ostatnie żubronie. Pamiętajmy, że to właśnie w tym miejscu rozpoczęła się restytucja żubra – na jej potrzeby utworzono zwierzyniec, który w późniejszym czasie przekształcono w dzisiejszy rezerwat pokazowy.
7. Żebra Żubra
Odnowiona w zeszłym roku, atrakcyjna ścieżka edukacyjna, która wiedzie przez podmokłe olsy i lasy bagienne. O tej porze roku natkniemy się tutaj na budzące się z letargu zimowego żaby, wędrujące do rzeki Narewki. Ścieżka przyrodnicza Żebra Żubra powstała w latach 70. (według projektu leśników z Białowieży – państwa Wysmułków) i przez lata była podstawowym szlakiem każdej wycieczki. Całkowicie wyeksploatowana została zamknięta ale doczekała się remontu, nowych tablic i znów zaprasza gości. Wejście jest bezpłatne. Pamiętajmy, że pętla to aż 3 kilometry marszu, który zaczyna się przy drodze z Białowieży do wsi Pogorzelce a kończy przy Rezerwacie Pokazowym Żubrów.
8. Puszcza Białowieska. Szlak Dębów Królewskich
To szczególne miejsce w historii puszczy zwane jest Starą Białowieżą. Prawdopodobnie tutaj już w XVI wieku mieścił się dwór myśliwski Zygmunta Starego zaś archeolodzy odnaleźli kurhany i piece świadczące o obecność ludzi w tym miejscu już w X wieku! Ścieżka edukacyjna, która została poprowadzona wokół pomnikowych dębów, ma przybliżać sylwetki władców Polski i Wielkich Książąt Litewskich oraz ich związki z Puszczą Białowieską. Po części upamiętnia też wizytę księcia Filipa, który bawił w Puszczy Białowieskiej w 1975 roku. Miejsce ogniskowe obok szlaku nazywa się Filipówką zaś szlak został otwarty dla szerszej publiczności w 1976 r.
9. Puszcza Białowieska – wyprawa drezynami
Puszczę Białowieską można eksplorować na wiele sposobów. Rowerem, piechotą, autem…ale jeżeli szukacie nietypowej przygody to polecamy przejazd drezynami. Możecie wybierać spośród trzech tras o różnym poziomie trudności i długości. Wyruszacie z Białowieży Towarowej i …napędzacie pojazdy siłą własnych mięśni. Dobra zabawa gwarantowana!
10. Puszcza Białowieska – Miejsce Mocy
Jedno z tajemniczych miejsc do których dojedziecie drezynami (choć można się tam wybrać piechotą i rowerem) zostało przypadkowo odkryte w 1993 roku. Radiesteci potwierdzili, że koncentruje się tutaj szczególnie duża ilość pozytywnej energii. Podobno jej oddziaływanie jest silniejsze niż na Jasnej Górze czy na Grabarce. Przyroda też świadczy o niezwykłości tego miejsca – na każdym kroku znajdziecie dziwacznie rozwidlone drzewa. Do tego wyjątkowo dużo głogów, jabłoni i grusz…a wszystko poprzetykane kamieniami ułożonymi w kręgi. Domniemuje się, że odbywały się tutaj obrzędy pogańskie.
Puszcza Białowieska czeka! Pamiętajcie, że najlepiej się ją zwiedza z przewodnikiem 🙂
Te wszystkie atrakcje sa jak najbardziej do zobaczenia i gorąco polecam z jednym zastrzeżeniem żebro żubra bardzo niebezpieczne szczególnie dla małych dzieci a to za sprawą rowerzystów, którzy jeżdżą po tej ścieżce, chociaż jest to zabronione, czy jest ktoś, kto potrafi nad tym zapanować chyba nie, ponieważ nawet obsługa pokazowego rezerwatu żubrów poleca tą przeprawę informując, że rowerem można. Dla rowerzystów polecam wyprawę do Topiła po stokroć warto.
Dziękuję, wyprawa do Topiła jest piękną przygodą…
no i niestety, nic więcej…
Oj nie…to są tylko najbardziej podstawowe atrakcje w pobliżu Białowieży…
Topiło mogłoby być jakoś bardziej zagospodarowane.pomost straszy ! Poza tym niewiele tam jest…
Rower rower jeszcze raz rower Puszcza Białowieska to Raj dla rowerzystów zrobienie w ciągu dnia 150km to żaden wyczyn ,dzięki władzom Białoruskim dodatkową atrakcją jest możliwość zorganizowania kilkudniowej wycieczki rowerowej po Białoruskiej stronie Puszczy bez konieczności posiadania wizy.Szczegóły na stronie internetowej Białoruskiego Parku Narodowego Puszczy Białowieskiej
Podpisuję się obiema rękami 🙂
Szczególną ochroną Puszczy wsławił się car Paweł I, który wydał nakaz wybicia wszystkich łosi zamieszkujących Puszczę bo chciał ubrać armię w spodnie z ich skóry. Za carów bardziej zdegradowano to co przez wieki było pod królewską pieczą.
Dzięki wielkie za bardzo Ciekawy wpis. Planujemy się tam wybrać rodzinnie, więc miejscówki z pewnością się nam przydadzą.
Ja spotkałam w maju w rezerwacie pana Andrzeja który tam pracuje i który poprostu nam zostawił super wspomnienia. Przed zamknięciem parku zadałam mu pytanie i miałam opowiadań przez godzinę. Człowiek z prawdziwą pasją.
Dziękuję bardzo.
I takich ludzi nam trzeba. Pozdrawiamy pana Andrzeja!
Tak. Puszczę można zwiedzać godzinami i nigdy się nie znudzi. Najwięcej frajdy daje tropienie zwierzaków np. żubrów;)
Droga Aniu, jako że jakość Twojej pracy jest bardzo wysoka to spieszę ze sprostowaniem i prośbą, żeby nie powielać mitu porcelanowego ikonostasu z cerkwi św. Mikołaja. Ikonostas jest ceramiczny (ceramika szkliwiona w typie majolika), ale absolutnie nie leżał nawet obok porcelany, tym bardziej chińskiej. Technika wykonania i wyjątkowe zdobienia świadczą o jego unikalności (jedyny tego typu w Polsce, jeden z trzech znanych dla mnie w tej części Europy – drugi, bliźniaczy w miejscowości Nowotomnikowo w Rosji, jeden zupełnie inny w Czechach).
Fragment ikonostasu był tematem mojej pracy dyplomowej, więc zgłębiłam temat 🙂
Twoja koleżanka konserwatorka zabytków 😉
Dzięki Karolina! To jest dopiero wiadomość – poprawię, bo wiem, że wiesz co mówisz (piszesz) a przecież to podstawowa informacja przekazywana przez wszystkich przewodników – swoją drogą – ciekawe skąd takie zafałszowanie? Pozdrawiam serdecznie!
W pokamedulskim kościele na Wigrach jest też boczny ołtarz wyłożony płytkami majolikowymi, także warto zobaczyć. Pozdrawiam – Marta.
Bardzo, bardzo ciekawe zestawienie, przyda się wszystkim odwiedzającym Puszczę. Fajnie, że pojawiło się tego typu podsumowanie wiedzy z wartościowymi opisami miejsc, pozdrawiam!